Angren texnologiya texnikumi

Tishli uzatma — aylanma harakatni ilgarilama harakatga yoki aksincha aylantirib beradigan, yo boʻlmasa, aylanma harakat uzatadigan 3 zvenoli mexanizm. Uning 2 zvenosi qoʻzgʻaluvchan tishli gʻildirak (shesternya) dar (yoki shesternya va reyka)dan iborat boʻlib, qoʻzgʻalmas zveno (korpus) bilan aylanma yoki ilgarilama harakat uzatuvchi juftlikni hosil qiladi. Tishli uzatmaning silindrik, konussimon, gipoid, toʻlqinsimon va boshqa shaklli turlari boʻladi. Koʻpgina mashina va mexanizmlarda tashqi ilashishli, yaʼni tishlari tashki sirtiga oʻyilgan Tishli uzatma, kamdankam hollarda ichki tishlashishli (gʻildiraklardan birining ichiga tishlar oʻyilgan) Tishli uzatma ishlatiladi

Kichik va oʻrtacha tezliklarda, ochik, holda yoki tezliklar qutisida ishlashi uchun toʻgʻri tishli; oʻrtacha va yuqori tezliklarda, muhim uzatmalarda foydalanish uchun qiyshiq tishli; ogʻir ishlarni bajaradigan mashinalarda katta moment va quvvatlarni uzatish uchun shevron tishli; evolventa ilashishli; barcha muhim konussimon Tishli uzatmalar uchun doiraviy tishli gʻildiraklardan foydalaniladi

Tishli uzatma mexanik uzatmaning eng samarali va keng tarqalgan turi. Ular juda kichik kVt dan bir necha ming kVt gacha quvvatni, grammning bir necha ulushidan 10 MN (1000 t kuch) gacha aylanma kuchni uzatishda qoʻllaniladi. Tishli uzatma boshqa uzatmalarga qaraganda ixcham, f.i.k. yuqori, koʻpga chidamli, valga kam yuk tushishi bilan farq qiladi. Ish vaqtida shovqin chiqarishi va tayyorlashda yuqori aniqlik talab qilinishi, tishlarning sinishi, toliqib yemirilishi, yeyilishi va boshqa omillar Tishli uzatmaning kamchiligi hisoblanadi. Tishli uzatma oddiy bir pogʻonali uzatma koʻrinishida va bir necha uzatmadan iborat birikma koʻrinishida mashinalarga oʻrnatib yoki alohida agregat tarzida ishlatiladi

Avtomatik uzatmalar qutisi (avtomatik uzatmalar qutisi) - bu avtomobildagi uzatish turi bo'lib, unda vites o'zgarishi haydovchining e'tiborini talab qilmasdan elektron tarzda amalga oshiriladi.
Avtomatik transmissiya sifatida tasniflanishi mumkin bo'lgan birinchi ishlanma 1908 yilda Amerikadagi Ford zavodida paydo bo'lgan. Model T, hali ham sayyora bilan jihozlangan edi mexanik quti tishli. Ushbu qurilma avtomatik emas edi va uni ishlatish uchun haydovchilardan ma'lum ko'nikmalar va harakatlar to'plamini talab qildi, ammo o'sha paytda keng tarqalgan sinxronizatsiyasiz qo'lda uzatmalarga qaraganda foydalanish ancha oson edi.
Ikkinchi muhim bosqich zamonaviy avtomat uzatmalarning paydo bo'lishida General Motors tomonidan 20-asrning 30-yillarida debriyaj boshqaruvini haydovchidan servo haydovchiga o'tkazish sodir bo'ldi. Bunday avtomat uzatmalar yarim avtomatik deb nomlandi.
Birinchi chinakam avtomatik planetar uzatmalar qutisi "Kotal" Evropada 1930 yilda o'rnatildi. Shu vaqt ichida Evropadagi turli firmalar debriyaj va tormoz tasmasi tizimlarini ishlab chiqishdi.

16-mavzu: Uralgan prujinalarining holatini va ta’mirlanishini kuzatish

Reja:

3. 
   Uralgan prujinalarining holati
   
4. 
   Uralgan prujinalarining holatini va ta’mirlanishini kuzatish
   

Prujina (rus.) — qisilganda hosil boʻladigan elastik kuch hisobiga mexanik energiya hosil qiladigan va turtkilarni yumshatadigan detal. Taʼsir qiluvchi kuch turiga qarab, egiluvchan (P. oʻqiga perpendikulyar kuchlarni qabul qiluvchi, buraluvchi, choʻziluvchi, siqiluvchi va boshqalar), plastinkasimon, spiralsimon, vintsimon, tarelkasimon, halqasimon va boshqa xillarga boʻli-nadi. P. oʻramining kesim yuzi shakliga qarab, doyra, kvadrat, toʻgʻri toʻrtburchak, bir necha simlar oʻralgan xillari bor. P., asosan, tarkibiga uglerod va marganets, kremniy, xrom qoʻshilgan poʻlat, plastmassa, latun, bronza va boshqa materiallardan tayyorlanadi. P. soat mexanizmlarida, temir yoʻl buferlari, tir-kash qurilmalari, amortizator va tex-nikaning boshqa sohalarida qoʻllaniladi
O'zbekistondada prujinalar - sotish, ishlab chiqarish bo’limining so’rov ma'lumoti keltirilgan sahifadan iborat. Bu katalog sizga ularning manzil va telefonlari, joylashuvi va kontaktlari, hamda bo’shqa kerakli ma’lumotlarni topishingizga yo’rdam beradi. Ma’lumotnomamizni qo’llaganizda siz doimo qisqa fursat ichida prujinalar - sotish, ishlab chiqarish bo’limiga oid bo’lgan kerakli ma’lumotlarni olishigiz mumkin, ularga yetib olish uchun yordam beruvchi mo’ljallar ham shu jumladan.

Katalog ma’lumotlari doimiy ravishda prujinalar - sotish, ishlab chiqarish bo’limiga oid yangi ma’lumotlar yoki ularning ma’lumotidagi o’zgarishlari bilan yangilanib va to’ldirilib bo’riladi. Shu qatorda Yellowpages.uz mutaxassislari olingan ma’lumotlarning aniqligini iloji bo’richa tekshirishadi. Shu sababdan katalogimiz O'zbekistondada prujinalar - sotish, ishlab chiqarish bo’limi ma’lumotlarini umumiy ro’yhatga kiritilish paytiga aniq deb kafolat beradi.

Shunga qaramasdan, agar O'zbekistonda mintaqasida «Prujinalar - sotish, ishlab chiqarish» turkumida no’tog’ri yoki eskirgan ma’lumotni uchratib qo’lib, bizning ([e-mail]) electron manzilimizga xat o’rqali axborot bersangiz sizdan bag’oyatda minnatdor bo’lamiz. Xat mavzusida «saytdagi xato» deb yozishingizni so’raymiz, xat ichida esa muammoni ta’riflashingiz mumkin. Sizdan olingan ma’lumotlar shu zaxoti tekshirilib katalogning «Prujinalar - sotish, ishlab chiqarish» bo’limiga kiritiladi.

Prujinalar - sotish, ishlab chiqarish O'zbekistonda bo’limidagi kompaniyalar egalari va xizmatchilariga alohida murojaat etmoqchimiz. Agarda siz ishingiz rivojlanishini va yo’naltirilgan t’asirga ega bo’lgan bepul reklama qilishni istasangiz Yellowpages.uz ma’lumotnomasi sizni tengi yo’q yo’rdamchingizga aylanadi. Sizda reklama roliklari, banner va biznes rivojlanishida kerakli bo’lgan boshqa yordamchi vositalarni buyurtma qilishingiz uchun ko’p miqdorda mablag’ sarflashingizga zarurat qolmaydi. Katalogimizning prujinalar - sotish, ishlab chiqarish bo’limida ma’lumotlarni joylashtirish uchun shuncha-ki sizda bunga bo’lgan xohish va kerakli ma’lumotlarni yetkazish kerak bo’ladi. Biz esa o’z navbatda hamkorligimiz har bir tomonga foyda keltirishi uchun qo’limizdan keladigan barchasini qilamiz. Hozirni o’zida «MS Word» (xajmi 111 Kb) formatida Anketani yuklab o’lib «Prujinalar - sotish, ishlab chiqarish» bo’limiga o’z tashkilotingizni kiriting.

17-mavzu: Super o‘tkazuvchilar qismlarning holatini kuzatish

Reja:

3. 
   Super o‘tkazuvchilar
   
4. 
   Super o‘tkazuvchilar qismlarning holatini kuzatish
   

Transport hisobotida transport ishining birligi hisobida alohida tashish turlari, tortuv turlari va yo‘nalish turlari bo‘yicha temir yo‘lda tashish tannarxini kalkulyatsiya qilish qabul qilingan. Ish birligi sifatida yukli harakatda 10 tonna-kilometr, yo‘lovchi harakatida 10 yo‘lovchi-kilometr qabul qilinadi. O‘rtacha tashish tannarxi 10 keltirilgan tonna-kilometr uchun aniqlanadi:

Temir yo‘l transportida tashish tannarxini hisoblash iqtisodiyotning boshqa tarmoqlari mahsulotlari tannarxini hisoblashga qaraganda ancha murakkab. Bu moddiy ishlab chiqarish tarmog‘i sifatida transportga xos bo‘lgan xususiyatlar, va uning murakkab texnologik jarayoni bilan tushuntiriladi [1].
Transport mahsuloti yuk va yo‘lovchilar tashish hisoblanadi. Mahsulot moddiy buyum shakliga ega emas, shuning uchun transport xarajatlarida xom ashyo va yarim fabrikatlar uchun xarajatlar mavjud emas. Buning natijasida xarajat elementlari bo‘yicha transportning ekspluatatsion xarajatlar tuzilmasi sanoat korxonalarining xarajatlari tuzilmasidan ancha farq qiladi, ularning xarajatlarida 70% ga yaqinini xomashyoga bo‘lgan xarajatlar egallaydi.
Transport ishlab chiqarish jarayoni keng territoriyada, bir qancha temir yo‘llar chegarasida bajariladi, u aniq, cheklangan kenglikda birlashmagan. Tarmoqning bu xususiyati temir yo‘llar faoliyatini boshqarish jarayoni va rejalashtirish, tahlil qilish uslublari va xarajatlarni nazorat qilishni murakkablashtiradi hamda alohida temir yo‘llar orasida xarajatlarni taqsimlash zaruriyatini keltirib chiqaradi. Tashish hajmini bajarish, ularning sifati va xavfsizligi ta’minlanishi uchun temir yo‘llar orasida o‘zaro uzviy aloqa – texnologik, moliyaviy-iqtisodiy, tashkiliy-huquqiy, informatsion aloqalar bo‘lishi zarur.
Temir yo‘llar tashish jarayonining alohida texnologik operatsiyalarini bajarishda bir xil ishtirok etmaydilar. Bu bir qator temir yo‘llarning ekspluatatsion xarajatlari va tashish tannarxiga ta’sir ko‘rsatadi. Masalan, alohida temir yo‘llarda marshrut poyezdlarini shakllantirish bo‘yicha ishlar amalga oshiriladi, bunda tashish tannarxini oshishiga olib keladigan qo‘shimcha xarajatlar yuzaga keladi, biroq tarmoqning boshqa temir yo‘llarida poyezdni qayta tuzmasdan harakatlanishiga va tannarxni kamayishiga imkoniyat tug‘diradi.
Temir yo‘llar ishining texnologik jarayoni boshlang‘ich-tugatish operatsiyasi, jo‘natish va kelish punktlarida va butun harakatlanish yo‘lida poyezdlarni shakllantirish va qayta tuzish operatsiyasi, shuningdek harakat operatsiyasini o‘z ichiga oladi. Poyezdlarning harakatlanishi bo‘yicha xarajatlarni tashishda ishtirok etgan barcha temir yo‘llar hisobga oladi. Boshlang‘ich-tugatish operatsiyalari bo‘yicha, poyezdlarni shakllantirish, saralash va qayta tuzish bo‘yicha xarajatlarni yohud bitta temir yo‘l (yukni qabul qiluvchi yoki jo‘natuvchi), yoki butun harakatlanish yo‘lida poyezdlarni qayta tuzishni amalga oshirgan bir nechta temir yo‘llar hisobga oladi. Bunday shaklda temir yo‘llarning transport jarayonida ishtirok etishida bu xarajatlar temir yo‘llar orasida taqsimlanishi va tashish jarayonining operatsiyalari bo‘yicha tashish tannarxini hisoblash zarur.
Tarmoqning alohida temir yo‘llarida tashish jarayoni operatsiyalari bo‘yicha xarajatlarning solishtirma ulushi bir xil emasligi tashish tannarxining qiymati turlicha bo‘lishini keltirib chiqaradi.
Temir yo‘l transportining spetsifik tomoni shundaki, u iqtisodiyotning fond sig‘imi yuqori bo‘lgan tarmog‘i hisoblanadi. Asosiy fondlarning 70%ga yaqini doimiy qurilmalarni tashkil etadi.
Transport texnik vositalarining bunday tuzilmasi sababli uning xarajatlarida egri xarajatlar guruhi katta qismni egallaydi, ular o‘z navbatida temir yo‘llarning mahsulot turlari bo‘yicha hisob yo‘li bilan, ishning turli o‘lchovlari va ko‘rsatkichlariga proporsional taqsimlanadi. Egri xarajatlarni taqsimlash ko‘plab ma’lumotlarni, detalli va sermehnat hisob-kitoblarni talab etadi hamda shu bilan birga yetarli darajada aniq natijalarni bermaydi, chunki alohida temir yo‘llar va ularning korxonalari ishining aniq sharoitini to‘laqonli hisobga olish imkoniyatini bermaydi.

18-mavzu: Sochilgan elektr aloqa bo‘g‘inlarini tiklash, qayta qurish, chiziqli aloqani tiklash, bo‘lingan sirg‘anuvchan yuzalarni bo‘g‘inlarini qayta tiklash

Reja:

3. 
   Sochilgan elektr aloqa bo‘g‘inlarini tiklash
   
4. 
   Sochilgan elektr aloqa bo‘g‘inlarini tiklash, qayta qurish, chiziqli aloqani tiklash, bo‘lingan sirg‘anuvchan yuzalarni bo‘g‘inlarini qayta tiklash