Andijon qishloq xo’jalik instituti

Peptidlar va oqsil haqida umumiy tushuncha 

 

 Peptidlar  deb,  oqsillar  asosini  tashkil  etuvchi  ikki  yoki    undan  ortiq  aminokislotalarni 

polikondensatlanish natijasida xosil bo’lgan moddalarga aytiladi. 

Xar qanday  peptidlar molekulalar  uchun  zanjirdan  tashkil  topib  ikki  uchga  ega,  birinchi 

uchi  amino  gruppa  -  NH

2

  xisobiga  azot  bilan  tugaydi,  ikkinchi  uchi  esa  karboksil  gruppa  - 

COOH xisobiga uglerod - C bilan tugaydi. 

Pentidlarning  nomi  ularni  tashkil  etgan  aminokislotalarni  nomidan  kelib  chiqib 

aminogruppadan  boshlangan  aminokislotalarning  nomlaridan  "ni"  qo’shimchasi  o’rniga  "il" 

qo’shimchasi  qo’shib  o’qilib  xosil  bo’lgan  nomlarga  oxirgi  karboksil  gruppa  bilan  nomlangan 

aminokislota nomiga qo’shib o’qish bilan xosil bo’ladi. 

Masalan: 

NH

2

 – CH

2

 – C – NH – CH

2

 – C – NH –CH

2 

– COOH 

                      O                         O 

             glitsin                   glitsil                    glitsin 

 

Demak,  oqsillar  a  -  aminokislotalarning  qoldiqlaridan  tashkil  topgan  yuqori  molekulyar 

murakkab organik birikmalardir. 

Tabiatda  tarqalishi.  Oqsillar  barcha  o’simlik  va  xayvonlar  organizmi  uchun  juda  zarur 

moddalardan biridir. 

Oqsil  moddalari  o’simliklar  tuproq  tarkibidagi  azot  xisobiga,  dukkakli  o’simliklar 

xavodagi  azot  xisobiga  sintez  qiladi.  Xayvonlar  ayrim  oqsillarning  tayyor  xolda  oladilar. 

Organizm  tarkibidagi  oqsil  organizmning  yashash  davrida  uzluksiz  ravishda  oksidlanib  xamda 

parchalanib turadi, shuning uchun ovqat tarkibida albatta oqsil bo’lishi kerak. 

 Oqsillarni  tarkibi  va  tuzilishi  va  x.k.  lar,  "Bioximiya"  kursida  to’la  o’tiladi,  shuning 

uchun biz bunga to’xtalmaymiz.