Aндижoн машинасозлик институти

5.2. Asosiy uzatmaning uzatishlar sonini aniqlash 

 

 

5.1-rasm. Yakka asosiy uzatmaning sxemalari. 

 

Chervyakli  uzatma.

  Bu  uzatmalarda  chervyak  yuqorida  yoki  pastda 

joylashishi  mumkin.  Agar  chervyak  yuqorida  joylashgan  bo’lsa  o’q  o’qli 

avtomobillarda burovchi momentni o’qlarga yetkazish oson va kardanli uzatmaning 

ishlashi  uchun  yaxshi  sharoit  yaratiladi  (chunki  kardan  vallari  orasidagi  burchak 

kichik  bo’ladi).  Agar  chervyak  pastda  joylashgan  bo’lsa  avtomobilning  og’irlik 

---

- 26 - 

markazi  nisbatan  pastga  joylashadi,  lekin  kardan  uzatmaning  ishlash  sharoiti 

og’irlashadi. 

Chervyakli uzatmaning uzatishlar soni quyidagicha aniqlanadi: 

𝑈

2𝜋

=

𝑍

2

𝑍

1

=

𝐷

𝑤

𝑑

𝑤

∙ 𝑡𝑔𝛽

;

 

bu yerda: 

𝑍

1

 – chervyakning g’ildirak ilashishda bo’lgan tishlar soni; 

𝑍

1

 – g’ildirak tishlar soni; 

𝐷

𝑤

 – g’ildirakning boshlang’ich diametri; 

𝑑

𝑤

 – chervyakning boshlang’ich diametri; 

β – chervyak vintining burchagi. 

Chervyakli uzatmaning avzalliklari: o’lchamlari kichik, shovqinsiz ishlaydi, 

dinamik yuklanishlar minimal. Chervyakli uzatmaning kamchiliklari: FIK nisbatan 

kichik, ya’ni 0,9-0,92 (eng katta FIK 

p

 = 45

0

 da bo’ladi, lekin unda uning o’lchamlari 

katta bo’lib ketadi, shuning uchun (β = 25-30

0

), narxi baland.