Andijon mashinasozlik instituti “sanoat ishlab chiqarishni tashkil etish” kafedrasi “buxgalteriya hisobi”

NAZORAT SAVOLLARI

1. 
   Moliyaviy natijalarning Iqtisodiy mazmuni va moxiyati.
   
2. 
   Moliyaviy natijalarning asosiy kursatkichlari.
   
3. 
   Moliyaviy natijalarni aniklash tartibi.
   
4. 
   Xarajatlarning turkumlanishi va ularni hisobga olish tartibi.
   
5. 
   Mahsulot tannarxini kalьkulyatsiya kilish usullari.
   
6. 
   Korxona faoliyati yakuniy natijalarining manbalari va ularni hisobda aks ettirish.
   
7. 
   Korxonalarda foydaning taksimlanish yunalishlari.
   

10-MAVZU. SOLIQLAR VA BOSHQA MAJBURIY TO’LOVLAR HISOBI
Yurixik shaxslardan olinadigan foyda solig’ini hisoblash uchun xo’jalik sub’yekti “Moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobot”ni tuzish asosida buxgalteriya foydasi aniqlanash quyidagi tartibda aniqlang:

T.r.	Ko’rsatkichlar nomi	Summa, ming so’mlarxa
1.	Mahsulot sotishdan sof tushum	75000
2.	Sotilgan mahsulot tannarxi	50000
	Yalpi foyda	20000
3.	Boshqa operatsion daromadlar	2000
4.	Davr xarajatlari, jami	16000
	SHu jumladan: sotish xarajatlari	2500
	Ma'muriy xarajatlar	11000
	Boshqa operatsion xarajatlar	2500
	Asosiy faoliyatdan foyda	6000
5	Moliyaviy faoliyatdan foyda (zarar)	2800
	Dividend daromadlari	2000
	Kurslardagi o’zgarishlar bo’yicha foyda	1300
	Foiz ko’rinishidagi xarajatlar	(500)
	Umumxo’jalik faoliyatdan foyda	8800
6	Favqulodda foyda (zarar)	-
	Soliq to’languncha foyda (zarar)	8800
7	Foyda solig’i	817,5
	Hisobot davrining sof foydasi	7982,5

Hisobotdagi 7-ko’rsatkich, ya’ni foyda solig’ini hisoblash uchun buxgaltеriya foydasi вa soliqqa tortiladigan foydaning o’rtasidagi farqlar aniqlanadi.

Doimiy farqlarga qayta qo’shiladigan xarajatlar вa imtiyozlar kiradi. Bular Soliq Koqеksining 147-moddasida “CHеgirilmaydigan xarajatlar” вa 158 moddasida “Imtiyozlar” dеbbеrilgan.
Vaqtinchalik farqlarga kеlgusida chеgiriladigan xarajatlar kiritilib, ular 146-moddada bеrilgan. Bularga turli usullar sababli amortizatsiya xarajatlari o’rtasidagi farqlar, shubhali qarzlar bo’yicha xarajatlar kabilar kiradi.
Quyida foyda solig’i hisob-kitobi bo’yicha misol ko’rib chiqamiz:
Yuqoridagi xo’jalik sub’еkti hisobot davrida 1500 ming so’m jarima to’lagan. Bundan tashqari, shubhali qarzlar bo’yicha xarajatlarga zahira yaratish uchun 600 ming so’m hisoblagan.
Quyidagi shaklda foyda solig’ini hisoblang.


FOYDA SOLIG’I HISOБ-KITOBI

T.r.	Ko’rsatkichlar nomi	Summa, ming so’mlarda
1.	Moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobot bo’yicha foyda (Umumxo’jalik faoliyatdan foyda)
	Xoimiy farqlar
	imtiyozlar
	+ Jarimalar
	Бoshqa moddalar
	Soliqqa tortiladigan foyda
	Soliq staвkasi
	Foyda solig’i xarajatlari
	Вaqtinchalik farqlar
	+ SHubhali qarzlar бo’yicha xarajatlar
	+,-Amortizatsiya xarajatlari
	Soliqqa tortiladigan foyda
	Soliq staвkasi
	Foyda solig’i
	Vaqtinchalik farqlar бo’yicha muxxati uzaytirilgan foyda solig’i

11-MAVZU. MOLIYAVIY HISOBOT

1-Topshiriq.

Berilgan ma’lumotlardan foydalanib, korxonalar tomonidan tuziladigan moliyaviy hisobotlarni tuzing, ularning takdim kilinish muddatlarini aytib bering.
Topshiriqni bajarish uchun ma’lumotlar

1. 
   Topshiriqni bajarish uchun “Moliyaviy natijalarni hisobga olish” mavzusi uchun keltirilgan 1-Topshiriqning dastlabki ma’lumotlaridan foydalaniladi. Yukorida keltirilgan ma’lumotlar asosida 2-shakldagi “Moliyaviy natijalar tugrisida hisobot” tuziladi.
   
2. 
   Topshiriqni bajarish uchun “Moliyaviy natijalar tugrisida hisobot”ning shakli kuyida keltirilgan:
   

MOLIYaVIY NATIJALAR TO’G’RISIDAGI HISOBOT

	Satr	Utgan yilning shu davrida		Hisobot davrida
Kursatkichlar	Rakami	Daromad-lar (foyda)	Xarajat-lar (zarar)	Daromad-lar (foyda)	Xarajat-lar (zarar)
1	2	3	4	5	6
Mahsulot (ish, xizmat) sotishdan tushgan tushum	010		X		X
Kushilgan kiymat soligi	020	X		X
Aktsizlar	030	X		X
	040	X		X
Sotishdan olingan sof tushum 010-020-030-040	050		X		X
Sotilgan mahsulot, ish va xizmatlarining ish-lab chikarish tannarxi	060	X		X
Sotishdan tushgan yalpi moliyaviy natija 050-060	070
Sotish xarajatlari	080	X		X
Ma’muriy xarajatlar	090	X		X
Asosiy faoliyatning boshka jarayonlari daromadlari va xarajatlari	100
Asosiy ishlab chikarish faoliyatining moliyaviy natijasi (foyda yoki zarar) 070-080-090-100	110
Uyushma va shu’ba korxonalaridan olingan dividentlar	120		X		X
Boshka olingan dividendlar	125		X		X
Uyushma va shu’ba korxonalaridan olingan va berilgan karzlar bo’yicha foizlar	130
Boshka tulangan va olingan foizlar	135
Valyuta kurslari farklari	140
Moliyaviy faoliyat bu-yicha boshka daromadlar va xarajatlar	145
Umumxo’jalik faoliya-tining moliyaviy nati-jasi (foyda yoki zarar) 110+120+125+130+135+140+145	150
Favqulodda foyda va zarar	160
Solik tulagunga kadar umumiy moliyaviy natija 150-160	170
Foyda (daromad)dan solik	180	X		X
Yukoridagi moddalarga kirmaydigan boshka solik va ajratmalar	190	X		X
Hisobot davridagi sof foyda (zarar) 170-180-190	200

NAZORAT SAVOLLARI

1. 
   Buxgalteriya (moliyaviy) hisobotlarining Iqtisodiy mazmuni, vazifalari va shakllari.
   
2. 
   Buxgalteriya hisobotlarini tuzish va takdim etish muddatlari.
   
3. 
   Buxalteriya balansi moddalarining kiskacha tavsifi.
   
4. 
   Korxonalar faoliyati moliyaviy natijalarini ifodalovchi asosiy kursatkichlar.
   
5. 
   Hisobot davrida korxona asosiy vositalari xarakatini hisobotlarda aks ettirish tartibi.
   
6. 
   Korxona asosiy, investitsiya va moliyaviy faoliyatlari bo’yicha pul okimlari xarakatini hisobotlarda aks ettirish.
   
7. 
   Hisobot davrida korxona xususiy kapitali tarkibidagi uzgarishlarni hisobotlarda aks ettirish tartibi.
   
8. 
   Uzbekiston Respublikasi xududidagi va undan tashkaridagi debitorlik va kreditorlik karzlarini hisobotlarda ifodalash.
   
9. 
   Moliyaviy hisobotlarga tuziladigan tushuntirish xatining mazmuni, moxiyati va zaruriyati.
   

12-MAVZU. BOSHQARUV HISOBINI TASHKIL ETISH


KEYS

“Fayz” xolding kompaniyasi misolida

«Byudjetlashtirish va xarajatlarni nazorat qilish»


PEDAGOGIK ANNOTATSIYa

1. Fanning nomi: “Boshqaruv hisobi”.

Mavzuning nomi: “Byudjetlashtirish va xarajatlarni nazorat qilish” mavzusi bo’yicha keys.
2. Ushbu keysning maqsadi – xo’jalik yurituvchi sub’ekt tomonidan yangi mahsulot turlarini ishlab chiqarish bilan bog’liq xarajatlarni to’g’ri rejeleshtirishni o’rgatish bilan belgilanadi.
Kutilayotgan natijalar: xo’jalik yurituvchi sub’ektning xarajatlari tasniflanadi, yangi mahsulot turini ishlab chiqarish bilan bog’liq xarajatlar rejasi tuziladi va hisoblanadi, reja asosida tegishli qarorlar qabul qilish uchun man’ba yaratiladi. Keysni muqaffaqiyatli yechish uchun talabalar quyidagi natijalarga erishishlari lozim: sub’ekt xarajatlarini to’g’ri tasniflash, rejalashtirilgan yangi mahsulot turiga tegishli xarajatlarni to’g’ri hisoblash va tegishli boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun man’ba yaratish.