ANIQ INTEGRALGA DOIR NAZORAT ISHI.
Variant 1
1.
∫
√
√
2.
∫
3.
∫
4.
∫
√
5.
∫
√
6.
∫
√
Variant 2
1.
∫
√
√
2.
∫
⁄
3.
∫
4.
∫
√
√
5.
∫
6.
∫
√
Variant 3
1.
∫
2.
∫
3.
∫
4.
∫
√
5.
∫
6.
∫
Variant 4
125
1.
∫
2.
∫
3.
∫
4.
∫ √
5.
∫
6.
∫
√
Variant 5
1.
∫
2.
∫
⁄
⁄
3.
∫
4.
∫
√
√
.
5.
∫
6.
∫
Variant 6
1.
∫
2.
∫
3.
∫
4.
∫ √
√
5.
∫
6.
∫
Variant 7
1.
∫
√
2.
∫
⁄
3.
∫
⁄
⁄
4.
∫
√
5.
∫
6.
∫
√
Variant 8
1.
∫
√
2.
∫
3.
∫
4.
∫
√
√
dx.
5.
∫
6.
∫
126
Variant 9
1.
∫
.
2.
∫
⁄
⁄
3.
∫
⁄
⁄
4.
∫ √
.
5.
∫
6.
∫
Variant 10
1.
∫
2.
∫
3.
∫
4.
∫
√
√
5.
∫
6.
∫
Variant 11
1.
∫
2.
∫ √
3.
∫
4.
∫
√
5.
∫
6.
∫
Variant 12
1.
∫
√
2.
∫ √
3.
∫
4.
∫
(Javob:0.27)
5.
∫
6.
∫
Variant 13
1.
∫
√
2.
∫
127
3.
∫
4.
∫ √
√
5.
∫
6.
∫
√
Variant 14
1.
∫
2.
∫
⁄
3.
∫
4.
∫
5.
∫
6.
∫
√
Variant 15
1.
∫
2.
∫
3.
∫
4.
∫
√
√
5.
∫
6.
∫
√
Variant 16
1.
∫
√
2.
∫
3.
∫
4.
∫
√
√
5.
∫
6.
∫
Variant 17
1.
∫ (
)
2.
∫
⁄
3.
∫
√
4.
∫ √
√
5.
∫ √
√
6.
∫ √
√
128
Variant 18
1.
∫
√
√
2.
∫
⁄
3.
∫
.
4.
∫
√
.
5.
∫
6.
∫
Variant 19
1.
∫
√
2.
∫
3.
∫
4.
∫
√
5.
∫
6.
∫
Variant 20
1.
∫
2.
∫
3.
∫
4.
∫
√
5.
∫
6.
∫
Variant 21
1.
∫
√
√
2.
∫
3.
∫
√
4.
∫
√
5.
∫ √
6.
∫
Variant 22
129
1.
∫ √
2.
∫
3.
∫
4.
∫
√
5.
∫
6.
∫
Variant 23
1.
∫
2.
∫
√
3.
∫
4.
∫
√
√
5.
∫
6.
∫
Variant 24
1.
∫
2.
∫
3.
∫
4.
∫
√
5.
∫
6.
∫
√
Variant 25
1.
∫
√
2.
∫
√
3.
∫
4.
∫
√
√
5.
∫
6.
∫
Variant 26
1.
∫
√
√
2.
∫
130
3.
∫
4.
∫
√
√
√
5.
∫
6.
∫
√
Variant 27
1.
∫
2.
∫
√
3.
∫
√
4.
∫
√
√
5.
∫
6.
∫
Variant 28
1.
∫
2.
∫
3.
∫
4.
∫
√
5.
∫
6.
∫
√
Variant 29
1.
∫
2.
∫
3.
∫
4.
∫
√
5.
∫
6.
∫
√
Variant 30
1.
∫
√
2.
∫
3.
∫
√
4.
∫ √
√
5.
∫
6.
∫
131
VIII NAZORAT ISHI. DIFFERENSIAL TENGLAMALAR
1-ta’rif. Erkli o‟zgaruvchi va noma‟lum funktsiya hamda uning hosilalari
yoki differensiallarini bog‟lovchi munosabat differensial tenglama deyiladi.
2-ta’rif. Agar noma‟lum funktsiya faqat bitta o‟zgaruvchiga bog‟liq bo‟lsa,
bunday differensial tenglama oddiy differensial tenglama deyiladi.
Agar noma‟lum funktsiya ikki yoki undan ortiq o‟zgaruvchilarga bog‟liq
bo‟lsa, bunday differensial tenglama xususiy hosilali differensial tenglama
deyiladi.
3-ta’rif.
tartibli differensial tenglama deb
ga aytiladi.
Hosilaga nisbatan yechilgan bo‟lsa,
(
)
4-ta’rif. Differensial tenglamani yechimi deb, tenglamaga qo‟yganda uni
ayniyatga aylantiradigan har qanday differensiallanuvchi
funktsiyaga
aytiladi.
5-ta’rif.
tenglama umumiy ko‟rinishda birinchi tartibli differensial tenglama deb ataladi.
Hosilaga nisbatan yechilgan bo‟lsa,
Differentsial tenglamani, umuman aytganda, bitta funktsiya emas, balki
funktsiyalarning butun bir to‟plami qanoatlantirishi mumkin. Ulardan birini ajratib
ko‟rsatish uchun argumentning birorta qiymatiga mos qiymatini ko‟rsatish kerak,
ya‟ni
bo‟lganda
ko‟rinishdagi shart berilishi kerak. Bu
boshlang‟ich shart deyiladi.
132
6-ta’rif. Birinchi tartibli differensial tenglamaning umumuy yechimi deb,
ihtiyoriy o‟zgarmasga bog‟liq bo‟lgan shunday funktsiyaga
aytiladiki, bu funktsiya uchun quyidagi shartlar bajariladi:
u ixtiyoriy o‟zgarmas ning har qanday qiymatida differentsial tenglamani
qanoatlantiradi;
boshlang‟ich shart har qanday bo‟lganda ham ixtiyoriy
o‟zgrmasning shunday
qiymatini topish mumkinki,
berilgan
boshlang‟ich shartni qanoatlantiradi.
7-ta’rif.
boshlang‟ich shartni qanoatlantiruvchi yechimni topish masalasi Koshi masalasi
(KM) deyiladi.
8-ta’rif.
Differensial
tenglamaning
umumiy
yechimidan
ixtiyoriy
o‟zgarmasning mumkin bo‟lgan qiymatlarida hosil qilinadigan yechimlar xususiy
yechimlar deyiladi.
1§.O’zgaruvchilari ajraladigan differensial tenglama.
9-ta’rif. Ushbu
ko‟rinshidagi tenglama o‟zgaruvchilari ajralgan differensial tenglama deyiladi.
Bu tenglamaning o‟ziga xos xususiyati shundaki, oldida faqat ga bog‟liq
ko‟paytuvchi, oldida esa faqat ga bog‟liq ko‟paytuvchi turadi. Bu
tenglamani yechimi uni hadlab integrallash yo‟li bilan aniqlanadi:
∫ ∫
10-ta’rif.
tenglama o‟zgaruvchilari ajraladigan differensial tenglama deyiladi.
Bu ko‟rinishdagi tenglamani yechish uchun (7) tenglamani har ikki tomonini
ga bo‟lib, o‟zgaruvchilari ajralgan differensial tenglamaga
keltiriladi.
11-ta’rif.
133
Ushbu
ko‟rinishidagi tenglama ham o‟zgaruvchilari ajraladigan differensial tenglamadir.
ekanligini e‟tiborga olsak
kelib chiqadi.
2§. Bir jinsli differensial tenglama .
12-ta’rif. Ushbu
(
)
ko‟rinishidagi tenglama bir jinsli differensial tenglama deyiladi.
Bir jinsli differensial tenglamani yechish uchun
almashtirish bajariladi.
Natijada o‟zgaruvchilari ajraladigan dafferensial tenglama hosil bo‟ladi.
3§. Chiziqli differensial tenglamalar.
13-ta’rif. Ushbu
ko‟rinishdagi tenglama chiziqli differensial tenglama deyiladi.
Bu ko‟rinishdagi tenglamani yechish uchun, avvalo
tenglamani
yechamiz. Bu o‟zgaruvchilari ajraladigan differensial tenglama;
∫
O‟zgarmas ni o‟zgaruvchi funktsiya deb,
∫
ni (11)
tenglamaga qo‟yamiz va ni topamiz. Topilgan ni (12) ga qo‟ysak,
chiziqli differensial tenglamaning umumiy yechimi hosil bo‟ladi.
4§. Bernulli tenglamasi.
14-ta’rif. Ushbu
ko‟rinishidagi tenglama Bernulli tenglamasi deyiladi. Bu yerda nol va birdan
farqli, chunki
bo‟lsa, Bernulli tenglamasi chiziqli differensial tenglamaga,
134
bo‟lsa, o‟zgaruvchilari ajraladigan differensial tenglamaga keladi. Bu
tenglamani yechish uchun (13) tenglikning ikkala tomonini ham
ga bo‟lamiz va
almashtirish bajarmiz. Natijada Bernulli tenglamasi chiziqli tenglamaga
keladi.
15-ta’rif. Ushbu
tenglamaning
chap
tomoni
biror
funktsiyaning
to‟la
differensialidan iborat bo‟lsa‟ bu tenglama to‟la differensial tenglama deyiladi.
Agar
tenglik bajarilsa, to‟la differensial tenglama bo‟ladi. Bu
tenglamani yechish uchun to‟la differensiali (14) ni chap tomoniga teng bo‟lgan
funktsiyani topishdan iborat, ya‟ni
U holda differensial tenglamani yechishni
ko‟rinishda yozish
mumkin.
ni topish uchun ni o‟zgarmas deb hisoblaymiz. U holda bo‟ladi.
Natijada
bo‟yicha integrallab,
∫
ni topamiz.
noma‟lum funktsiya. (15) ni bo‟yicha
differensiallab,
ga tenglaymiz.
Bu yerdan
∫
bo‟yicha integrallab, ∫ ∫
̅ ni topamiz.
Shunday qilib,
135
∫ ∫ ( ∫
* ̅
DIFFERENSIAL TENGLAMALARGA DOIR NAZORAT ISHI.
Variant 1
1.
2.
√
3.
(
| |
)
4.
(
)
5.
√
Variant 2
1.
(
) )
2.
3.
4.
5.
√
| |
Variant 3
1.
| |
2.
3.
4.
(
)
5.
136
Variant 4
1.
2.
(
)
3.
(
)
4.
5.
(
( √
)
*
Variant 5
1.
2.
(
)
3.
(
)
4.
(
)
5.
( √ (
) )
Variant 6
1.
2.
(
)
3.
(
)
4.
5.
(
√
*
Variant 7
1.
137
2.
(
)
3.
(
) ( (
) )
4.
(
*
5.
( √
*
Variant 8
1.
√
2.
(
)
3.
(
)
4.
( (
)
)
5.
(
)
Variant 9
1.
( )
2.
( √
)
3.
(
) ( |
| )
4.
(
)
5.
( √ √
√
)
Variant 10
1.
2.
(
)
138
3.
(
) ( (
) )
4.
5.
√
Variant 11
1.
| |
2.
( √
√
)
3.
( √ ) (
)
4.
5.
( √(
)
)
Variant 12
1.
2.
(
)
3.
√
. ( (
) )
4.
5.
(
( | | )
*
Variant 13
1.
2.
(
| |
)
3.
(
√
) (
)
4.
139
5.
(
( )
*
Variant 14
1.
2.
(
√
√
*
3.
( (
))
4.
5.
(
√
+
Variant 15
1.
C.)
2.
.
(
| |
)
3.
(
)
4.
(
)
5.
√
Variant 16
1.
.
.)
2.
( √
)
3.
( √ ) ( √
*
4.
(
)
5.
(
√
+
140
Variant 17
1.
2.
| |
3.
√
( √
)
4.
5.
(
√
)
Variant 18
1.
2.
. (
)
3.
(
(
)
(
)
)
4.
(
)
5.
(
( )
*
Variant 19
1.
2.
(
)
3.
(
)
4.
5.
(
√
*
Variant 20
1.
141
2.
√
( √
)
3.
(
)
4.
5.
(
√
*
Variant 21
1.
2.
( |
|
)
3.
(
)
4.
(
)
5.
(
) (
)
Variant 22
1.
| (
)|
2.
( |
|
)
3.
( √ )
| |
4.
5.
√
Variant 23
1.
2.
3.
(
) (
)
142
4.
5.
(
)
Variant 24
1.
2.
√
=
.
3.
(
)
4.
(√ )
5.
(
) ( √
)
Variant 25
1.
√
√
| (
)|
| √
|
2.
√
3.
(
)
4.
( √
)
5.
(
√
*
Variant 26
1.
√
2.
√
(
√
√
*
3.
(
)
4.
(
)
143
5.
(
√
)
Variant 27
1.
2.
| |
3.
(
(
)
)
4.
(
)
5.
(
√
)
Variant 28
1.
|
|
2.
(
| | | |
)
3.
(
)
4.
(
)
5.
√
(
| |
)
Variant 29
1.
2.
. (
| |
|
| )
3.
(
)
144
4.
(
)
5.
(
)
Variant 30
1.
2.
√
√
( √
)
3.
4.
5.
√
√
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Claudio Canuto, Anita Tabacco. Mathematical Analysis I. Springer-Verlag
Italia, Milan 2008.
2.Xurramov Sh.R. Oliy matematika. Misol va masalalar, nazorat topshiriqlari.
1.2.3-qismlar. Toshkent: Fan va texnologiyalar, 2015.
145
3. Axmedov A.B., Shodmonov G., Esonov E.E., Abdukarimov A.A., Shamsiyev
D.N.: Oliy matematikadan individual topshiriqlar. Toshkent, O‟zbekiston
ensklopediyasi. 2014.
4. Д. Письменный, “Конспект лекции по высшей математике” Москва, 2009 г.
5. Ё.У.Соатов, «Олий математика» 1,2,3-қисм, Тошкент, “Ўзбекистон”,
1992,1994,1996й.
6. П.Е. Данко, А.Г. Попов, Т.Й. Кожевникова, « Олий математикадан мисол
ва масалалар»1-2 қисмлар, Тошкент -2007 йил.
7.В.П. Минорский “Олий математикадан масалалар тўплами”,Тошкент 1977
йил.
8. Н.Ш.Кремер, “Высшая математика для экономических специальностей”, 2
қисм, Москва – 2005 йил.
9. Н.С. Пискунов “ Дифференциал ва интеграл ҳисоб” 1- 2қисмлар, Тошкент
1974 йил.
10.
.А.Ф Филиппов. Сборник задач по дифференциальным уравнением.
Москва 1973 г.
Do'stlaringiz bilan baham: |