Аndijоn mashinasozlik instituti «Materialshunoslik va yangi materiallar teхnologiyasi» kаfеdrаsi

22- rasm. 3Н340 modelli pardozlash – jilvirlash dastgohi

23-rasm. 3Б12 modelli doiraviy jilvirlash dastgohi.

24-rasm. ЗВ642 modelli charxlash dastgohi.

Ishlov berishning pardozlash usullari aniq shaklli detal hosil qilishga, yuzalar tozaligini  7=  14 —klassga etkazishga, 1 va 2 aniqlik klassidagi o‘lchamlar hosil qilishga imkon beradi. Pardoz ishlovi berishning: pitirlash, xoninglash, superfinishlash va jilolash kabi usullari keng qo‘llaniladi.
Pritirlash (yoki доводкалаш) shundan iboratki, bun­da pritir va mayda donali erkin abraziv yordamida suyuq moy muhitida zagotovkaning ishlov beriladigan yuzasidan metall zarrachalari qirib olinadi. Pritirlar quyidagi materiallardan: kul rang chuyan, rangdor metall va ularning qotishmalari, plastik massalarva boshqa materiallardan tayyorlanadi.
Pritirlash uchun ishlatiladigan abraziv materiallar: tabiiy korund, elektrokorund, donadorligi 5—16 MKbo‘lgan kremniy karbid, ГОИ pastasi (76 % xrom oksid, 22 % stearin, 2 % kerosin), olmos kukuni, bor karbidi kukuni.
Xoninglash.Xoninglash jarayonida xon ishlov berilayotgan zagotovka o‘qi bo‘ylab bir vaqtning o‘zida ham aylanma harakat, ham ilgarilanma-qaytar harakat qiladi. Xon 45—65 m/min tezlik bilan aylanadi, ilgarilanma-qaytar xarakat tezligi 10—20 m/min bo‘ladi. Xoninglash uchun qoldiriladigan quyim, ishlov beriladigan materialga qarab, diametri 0,01—0,08 mm bo‘ladi.
Superfinishlash (nafis доводкалаш) — ishlov be­riladigan detalda juda toza yuza hosil qilish uchun maxsus golovka yordamida nozik abraziv dovodkalashning bir turidir. Superfinishlashning mohiyati shundan iboratki, bunda abraziv brusoklar aylanayotgan zagotovka yuzasi yoki golovka bo‘ylab, minutiga 5—15 m tezlik bilan ilgarilanma-qaytar harakatda, shu bilan birga, chastotasi mi­nutiga 200 dan 2000 qo‘sh yurish va amplitudasi 1—6 mm bo‘lgan tebranma harakatda bo‘ladi, brusoklarning siljish tezligi 0,1—1,1 m/min bo‘ladi.
Nafis dovodkalash ida ishlov berilayotgan yuza ozgina kuch bilan siqiladi, buning natijasida zagotovka qizimaydi va zagotovkaning yuza qatlam juda oz darajada deformatsiyalanadi.
Jilolash. Jilolashda - har xil ip, gazlama, namat, fetr, ko‘ndan qilingan yumshoq doiralardan foydalaniladi. Jilovlovchi material doyra sirtiga jilolash pastasi (vena oxagi yoki xrom oksidi aralash pastalar, shuning­dek, ГОИ pastalar) tarzida surtiladi. Jilolashda jilo beruvchi doiraning tezligi 35 m/s ga etadi.
Jilolash (yaltiratish) usulidan ishlov berilayotgan detal yuzasini kuzgudek yaltiroq qilish uchun foy­dalaniladi. Jilolash i namat, ko‘n, rezina va parusinadan yasalgan yumshoq elastik doiralar yordamida amalga oshiriladi. Doiralarning yuzasiga elektro-korund, kremniy-karbidning abraziv kukuni yoki pasta elim yordamida surtiladi.Pasta sifatida xrom, oksid, krokus, vena oxagi, kukun ishlatiladi. Jilolangan yuzalarning tozaligi  7= A 12= klassga to‘g‘ri keladi.