|
o‘zi boshqaruv organlari.
Demokratik davlat qurilishida sud hokimiyati ni shakllantirish muhim ahamiyatga ega. O‘zbekiston Respublikasi sud hokimiyati qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi hokimiyatlardan, siyosiy partiya va boshqa jamoat birlashmalaridan mustaqil holda ish yuritadi. 1993 yil 2 sentyabrda"Sudlar to‘g‘risida"gi qonun qabul qilindi. Ushbu qonun sudlar faoliyatini tartibga solishga xizmat qiladi. Konstitutsiyaning 106-moddasiga muvofiq: "sud xokimiyati qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi xokimiyatlarda, siyosiy partiyalardan, boshqa jamoat birlashmalardan mustaqil holda ish yuritadi".
Sud tizimi 5 yil muddatga saylanadigan konstitutsiyaviy, Oliy va Oliy xo‘jalik sudlaridan, Qoraqolpog‘iston Respublikasi Oliy sudi va Oliy xo‘jalik sudidan, shu muddatga tayinlanadigan viloyat sudlari, Toshkent shahar sudi, tuman, shahar va xo‘jalik sudlaridan iborat.
Konstitutsiyaviy sud qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi xokimiyatlarning faoliyatini konstitutsiyaga mos ekanligini nazorat qiladi. Oliy sud fuqorolik, jinoiy va ma‘muriy sudlov ishlarini tartibga soladi. Xo‘jalik sudlari esa, xo‘jalik nizolarini ko‘rib chiqadi. Sud‘yalar mustaqildirlar va faqat qonunga bo‘ysunadilar.
Sud‘yalar siyosiy partiyalar va harakatlarga a‘zo bo‘la olmaydilar. Oliy sud va Oliy xo‘jalik raislari, uning a‘zolari Oliy Majlisning deputati bo‘la olmaydilar. Barcha ishlarda ochiq ko‘riladi.
O‘zbekiston respublikasi sud hokimiyati 2000 yil 14 dekabrda qabul qilingan yangi tahrirdagi ―Sudlar to‘g‘risidagi‖, va 2001 yil 29 avgustda qabul qilingan ―Jinoiy jazolarni liberallashtirilishi munosabati bilan O‘zbekiston respublikasining jinoyat, jinoyat protsessual kodekslari hamda ma‘muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritilishi haqida‖gi qonunlar asosida yanada takomillashib bormoqda. Sud ishlarida qonuniylikkaamal qilishga, gumon qilinuvchi, ayblanuvchi, sudlanuvchining sud himoyasi huquqi bilan ta‘minlanishiga, fuqarolar huquq va erkinliklarining himoyalanishiga e‘tibor tobora yaxshilanib bormoqda. Sud hokimiyati qonunning ustunligi va barcha fuqarolarning qonun oldida tengligi ta‘minlash yo‘lida faoliyat ko‘rsatmoqda. Bundan tashqari 2012 yil 30-31 avgust kunlari bo‘lib o‘tgan O‘zbekiston respublikasi Oliy Majlisi senatining to‘qqizinchi yalpi majlisida ma‘qullangan ―Sud-huquq tizimini yanada isloh qilish munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun-hujjatlariga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risidagi‖ O‘zbekiston respublikasi Qonuni mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyati rivojlantirish kontseptsiyasida belgilangan vazifalarni ijro etish yuzasidan O‘zbekiston respublikasi oliy sudi tashabbusi bilan parlament muhokamasiga kiritilgan. Qonunning asosiy maqsadi ishni sudga qadar yuritish bosqichida shaxsni tibbiy muassasaga joylashtirish, ayblanuvchini lavozimidan vaqtincha chetlashtirish, tarzidagi prtsessual majburlov choralarini qo‘llashning yangi huquqiy mexanizmini yaratish, suddan jinoyat ishini qo‘zg‘atish huquqini chiqarib tashlash, sud tergovi vaqtida jinoyat sodir etilganligini ko‘rsatuvchi holatlar aniqlanganda sud tomonidan qaror qabul qilishning huquqiy mexanizmini belgilash, sudda jinoyat ishi yuzasidan ayblov hulosasini o‘qib eshittirish majburiyatini prokurorga yuklash, sudga hukmning faqat qaror qismini e‘lon qilish huquqini berish yo‘li bilan jinoyat ishlarini sudda ko‘rish tartibini yanada soddalashtirishdan iborat. Umumiy ta‘kidlaganda, Qonun bilan O‘zbekiston Respublikasining Jinoyat protsessual, Fuqarolik protsessual, Xo‘jalik protsessual kodekslari, ―Prokuratura‖, ―Sudlar to‘g‘risidagi‖ O‘zbekiston respublikasi qonunlariga tegishli o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritildi. Bu o‘zgartirish va qo‘shimchalar odil sudlov sifatini yanada yaxshilash barobarida qonunbuzarlik, jinoiy qilmish uchun jazoning muqarrarligini ta‘minlashga ham xizmat qiladi.
2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha ―Harakatlar strategiyasi‖da Qonun ustuvorligini ta‘minlash va sud-huquq tizimini yanada isloh qilishning ustuvor yo‘nalishlari bo‘yicha
Do'stlaringiz bilan baham: |
