|
Tabiat- estetik tarbiyaning zaruriy vositasi. Shuni maxsus ta‘kidlash kerakki, zamonaviy inson tarbiyasini estetik jihatdan kamol toptirishda oila qanchalik ustuvor omil bo‘lib hisoblansa, bu jarayonda tabiat ham undan
kam ahamiyat kasb etmaydi. Chunki tabiat bilan ongli tarzda murosa qilmaslik shaxsni nafosatli jihatdan
mukammal bo‘lib yetishishiga monelik ko‘rsatadi. Shuning uchun inson va tabiat o‘rtasidagi munosabat inqiroz va halokat yoqasiga kelib qolgan hozirgi vaqtda bu muammoni chetlab o‘tish maqsadga muvofiq bo‘lmaydi.
Informatsion texnologiyalar-estetik tarbiyaning global vositasi. Bir paytlar tabiiy va texnika bo‘yicha
mutaxassislar tayyorlaydigan oliy ta‘lim muassasalari talabalariga ― Sizning idealingiz asosan qaysi sohalarda aks
etadi?‖, degan savolga ularning ko‘pchiligi san‘at, adabiyot va ma‘rifat sohasida ko‘proq aks etadi, degan javob
berishgani ham fikrlarimizni isbotlaydi.
Aytish mumkinki, axborot va kommunikatsiya texnologiyasi bugungi kunda insoniy va iqtisodiy
taraqqiyotning muhim vositasiga aylanishi natijasida odamlarning turmush tarzini, o‘zaro aloqasini hatto tashqi ko‘rinishi ham tubdan o‘zgarishiga olib keldi.
Estetikaning xususiyatlaridan biri : Estetikaning borliqni estetik o‘zlashtirish moxiyati va qonuniyatlari haqidagi fan sifatida bir qancha xususiyatlarga ega.
• Estetika fani inson tevarak atrofidagi moddiy va ma'naviy boyliklarning barchasini qamga olishga,
• Inson faoliyatining barcha jabxalaridagi nafosat olamini san'at turlari vositasida chuqur o‘rganishga da'vat etadi. San'at esa-estetik boyliklarni yaratish manbaidir.
San'atni ilmiy jixatidan taxlil va tadbiq etish bilan estetik faoliyatining barcha ko‘rinishlariga ilmiy jixatdan yondashish uchun zamin yaratiladi.
San'at va badiiy ijodning tabiatini va mohiyatini o‘rganish, qonuniyatlarini o‘zlashtirish, go‘zallikni o‘rganish uchun kalit vazifasini o‘taydi.
Boshqa fanlarda bo‘lgani singari estetikani ham bir qancha muammolari bor. Estetika fanining muammolaridan biri go‘zallik muammosidir.
Estetika jamiyatdagi, tabiat va san'atdagi go‘zallik nimadan iborat ekanligini tushuntirib beradi. Go‘zallikning ob'ektiv mezonini ochib beradi. Estetika go‘zallik voqelikning o‘zida mavjuddir. Shuning uchun san'at, hayotdagi go‘zallikni bilish va aks ettirish deb hisoblaydi. San'atdagi go‘zallik voqelikdagi go‘zallikdan ustun turmaydi, faqat voqelikdan ayrim konkret ko‘rinishlariga qaraganda, san'atdagi go‘zallik mukammalroq namoyon bo‘ladi xolos. Insonning eng go‘zal fazilatlari uning mehnatga bo‘lgan munosabatida namoyon bo‘ladi. Odam bolasi yoshlikdan boshlab mexnatga o‘rgansa, mexnat orqali baxtini va quvonchini, hayotdagi o‘rnini topishni yaxshi tushunib etsa ayni muddao. AKS Holda mexnatni hayotiy extiyoj deb bilmagan shaxs nafosatni inson go‘zalligini ham tushunib etmaydi.
2. ikkinchi muammo. Estetika fani san'atning mazmun va shakli singari masala ham muxim o‘rin tutadi.
Estetika fani.
3. Estetikaning yana bir muxim muammolardan biri badiiy obraz muammosidir. Badiiy obraz hayotni aks ettirishni , uni umumlashtirishning san'atga xos spesifik xususiyatidir.
Va nixoyat yana bir muammo badiiy diddir.
Badiiy did-kishining adabiyot va san'at asarlaridan ma'naviy quvonch olishi uning badiiy didida namoyon bo‘ladi. Negaki, kishilar san'at va adabiyotni sevadilar. Badiiy ijodiyotsiz insoniyat hayotini tasavvur etish qiyin. San'at asarlarini idrok etganda inson ko‘ngil ila vujudga kelgan tuyg‘ular o‘zini kuchli turkuni , ijtimoiy mazmuni
bilan ajralib turadi. Chunki, badiiy ijodiyotdagi har bir obraz, har bir xarakter ma'lum ijtimoiy idealni ifodalaydi,
ma'lum axloqiy va estetik g‘oyani ilgari suradi. Bu jihatdan san'atning ijtimoiy ong formalaridan biri sifatida
kishilaming tushunchasiga, ijtimoiy faoliyatiga ko‘rsatadigan ta'siri nixoyatda kattadir. San'at universal
xususiyatlarga ega bo‘lib, barcha ijtimoiy guruxlarni, voqe'likni estetik jihatdan o‘zlashtirishga da'vat etadi.
Estetika tuyg‘ularning ma'naviy tus olishi uchun yetakchi omilga aylanadi. Estetika ishlab chiqarish,
kishilarning mehnatiga tobora ko‘proq kirib bormoqda. Endilkda korxonalarda Yangi xil stanoklar, sex
jihozlarining estetik sifatini ta'minlash, korxonalarning barcha binolari estetik talablarga javob berishi, go‘zallik tuyg‘ularini uyg‘ota olishi va qondirish uchun g‘amxo‘rlik qilish bilan bevosita mutaxasislar paydo bo‘lmoqda.
Bozor iqtisodiyoti sharoitidagi talabalaridan yana biri o‘quv yurtlari, binolari va o‘quvxonalarini yosh avlodning badiiy didiga, hamda estetik ehtiyojlariga javob beradigan tarzda jixozlantirishdir.
Maxsus fan ishlab chiqarish estetikasi, texnika estetikasi fani paydo bo‘ldi. Ilgari ishlab chiqarishda uchramagan «texnika estetikasi», «dizayn» kabi tushunchalar hayotimizga kirib keldi.
Hozirgi zamon sanoat ishlab chiqarishning estetik tomonining o‘rganadigan fani texnika estetikasi deyiladi.
Bu bilan mutaxassis rassomlar shug‘ullanadi. Ularning san'ati «dizayn» degan nom bilan yuritiladi.
Dizayn nima? Dizayn- bu ishlab chiqarishda rassomlar, «dizaynerlar» tomonidan bo‘lajak buyum loyixasining yaratilishini o‘z ichiga oladigan estetik faoliyatning turi hamda ijod natijasi sifatga, ega bo‘lgan tayyor sanoat buyumi.
Predmetlartarning vazifasi: 1) Predmetlartar tibsizligiga barham berish 2) predmetlar olamini tartibga keltirish 3) texnika estetikasi va dizayn, uning nazariya va amaliyotining vazifasi ana shubdan iborat.
Har qanday texnik shaklga dizayn tomonidan qo‘yiladigan asosiy talab - foydalilik qulaylik va go‘zallikdir
.
Do'stlaringiz bilan baham: |
