Andijon mashinasozlik instituti «elektrotexnika» fakulteti

1.Nosinusoidal tok, kuchlanish va EYuKlar haqida umumiy tushunchalar.
Elektrotexnikada ko`pchilik hollarda davriy nosinusoidal toklar bilan ishlashga to`g’ri keladi. Ko`pkina hollarda nosinusoidal o`zgarishlar davriy hisoblanadi, qachonki ma`lum T vaqt oralig’idan so`ng barcha o`zgarish jarayonlari takrorlanadi. Bunday davriy o`zgaruvchi murakkab tok tizimi matematik jihatdan turli chastotali va turli boshlang’ich fazali sinusoidal toklar yig’indisi ko`rinishida ifodalanish mumkin. Nosinusoidal tokni ayrim tashkil etuvchilari garmoniklar deb ataladi. Quyida rasmda misol tariqasida bir hil boshlang’ich fazali birinchi va uchinchi garmoniklardan tashkil topgan murakkab tok grafigi ko`rsatilgan. Murakkab tok doimiy tashkil etuvchiga (nul garmonikaga) ega bo`lishi ham mumkin. Parametrlari tokka bog’liq bo`lmagan chiziqli zanjirlarda har qaysisiga Om qonunini qo`llash mumkin bo`lgan gormonik tashkil etuvchilarni har biri

24-rasm. Nosinusoidal tok.
uchun mustaqil tok va kuchlanishlarni hisoblab topish mumkin. Mabodo, zanjir parametri va qo`yilgan kuchlanish garmoniklari berilgan bo`lsa har qanday garmonikali tok I_k=U_k∙Z_k Yig’indi (summa) tok ayrim garmonik tashkil etuvchilarni faza siljishlarini hisobga olgan holda topiladi. Tokni amaliy qiymati quyidagi formuladan topiladi: E.Yu.K. va kuchlanishlarni amaliy qiymatlari uchun ham formulalar bir hil topiladi. Nosinusoidal tokni aktiv kuvvati bunda P_o=I_o∙U_o; P_k k0 da quyidagi formula bilan ifodalanadi: P_k=U_k∙I_k∙Cos_k