Andijon mashinasozlik instituti «elektrotexnika» fakulteti

3-Mavzu. Bir fazali o`zgaruvchan tok elektr zanjirlari
3.1. O`zgaruvchan elektr toki, bir fazali sinusoidal o`zgaruvchan tok
Yo`nalishi va qiymati davriy ravishda o`zgarib turadigan har qanday tok, o`zgaruvchan tok deyiladi. O`zgaruvchan tok vaqt bo`yicha ma`lum qonun asosida o`zgarib turadi, ya`ni tokning qiymati vaqtning funktsiyasidir. Sanoatda va turmushda foydalaniladigan o`zgaruvchan tok, sinusoidal qonun bo`yicha o`zgaradigan tokdir. Sinusoidal qonun bo`yicha o`zgaradigan EYuK, tok va kuchlanishlar sinusoidal o`zgaruvchan kattaliklar deyiladi. O`zgaruvchan tok quyidagi turlarga ajratish mumkin:

9-rasm: O`zgaruvchan tokning turlari.


1. vaqt birligi ichida faqat miqdorini o`zgartiradigan o`zgaruvchan toklar,
2. vaqt birligi ichida ham miqdori ham yo`nalishi o`zgartiruvchi o`zgaruvchan toklar,
3. vaqt birligi ichida pulsatsiyalanib o`zgaradigan o`zgaruvchan toklar.
4. vaqt birligi ichida sinusoidal qoida bo`yicha o`zgaradigan o`zgaruvchan toklar.
Bu tokni yuqori kuchlanish bilan uzoq masofalarga uzatish hamda o`zgaruvchan tokka ishlovchi mashina va apparatlarni (transformatorlar, asinxron va sinxron motorlar)ni ishga
tushirishda qo`llash mumkin.