Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялари институти “Ўсимликлар ва қишлоқ хўжалиги махсулотлари карантини” кафедраси ассистенти, қ. Х ф. ф доктори (PhD)

---

 Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялари институти 
“Ўсимликлар ва қишлоқ хўжалиги махсулотлари карантини”
кафедраси ассистенти, қ.х.ф.ф.доктори (PhD), 
Рахимова Азиза 
Абдухалимджановнанинг “Ўрмон биоценози учун самарали 
трихограмма 
(Тrichogrammatidae) 
авлодларини 
танлаш, 
интродукция қилиш ва биолабораторияда кўпайтириш усулларини 
яратиш” номли монографиясига
 
Т А Қ Р И З
Қишлоқ хўжалиги Ўзбекистоннинг иқтисодиѐти ва аҳолисининг 
фаровонлиги учун улкан аҳамият касб этади. Мамлакат ялпи ички 
даромадининг учдан бир қисмидан ортиқроғи қишлоқ хўжалигининг 
ҳиссасига тўғри келади. Соҳада 3,5 миллиондан ортиқ аҳоли иш билан банд, 
ва қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини чет элга сотишдан тушган тушумлар 
Ўзбекистоннинг умумий экспорт даромадларининг 25 фоизигача ташкил 
қилади. 
Ер юзида вужудга келаѐтган экологик муоммолар ўрмон биоценози ва 
қишлоқ хўжалиги билан ҳам узвий боғлиқ бўлиб, бу борада янги 
технологияларни ва экологик кураш тизимини ишлаб чиқиш, илмий 
изланишлар олиб бориш ҳамда амалѐтга жорий этишни талаб этади. Бу 
ўринда, ўсимликлар дунѐсини зарарли организимлардан ҳимоялаш ва уларга 
қарши курашишнинг самарали биологик усуллари сўнгги йилларда кенгайиб 
бориши, 
мавжуд 
биологик 
курашиш 
технологияларини 
янада 
такомиллаштиришни, хусусан зараркунандаларнинг табиий кушандаларини 
янги турларини топиш, интродукция қилиш ва кўпайтириш технологиясини
ишлаб чиқаришнинг интенсив усулларини амалиѐтга жорий этишни талаб 
этмоқда.
Кейинги йилларда мамлакатимиз нафақат қишлоқ хўжалиги экинларида 
балки, ўрмон биоценозларида ҳам Lepidoptera туркум вакилларининг юздан 
ортиқ турлари учраб катта иқтисодий зарар етказмоқда. Ушбу зараркунанда 
вакилларининг қишлоқ хўжалиги экинларида учрайдиган турларининг 

---

бирқанча самарали паразит энтомофаглари мавжуд бўлиб уларнинг баъзи
турлари биолабораторияларда кўпайтирилади ва қарши курашда кенг 
қўлланилади. Лекин ўрмон биоценозларида учрайдиган Lepidoptera туркум 
вакилларини самарали паразит энтомофагларидан биолабораторияда 
кўпайтириладиган турлари мамлакатимизда мавжуд эмас. Шу боисдан ушбу 
зараркунандаларнинг ўрмон биоценозида учрайдиган турларининг самарали 
паразит энтомофаг турларини интродукция қилиш, акклиматизация қилиш ва 
биолабораторияда кўпайтириш ҳамда зараркунандаларга қарши қўллаш 
технологиясини яратиш, шунингдек,уларни биологик самарадорлигини 
баҳолаш муҳим илмий-амалий аҳамият касб этади.
Раҳимова Азиза Абдуҳалимджановнанинг “