Andijon davlat universiteti umumiy pedagogika kafedrasi qiyosiy pedagogika

AQSH ta’lim tizimi. 
Mamlakat ta’lim tizimining tuzilishi quyidagicha:
— bolalar 3 yoshdan 5 yoshgacha tarbiyalanadigan maktabgacha tarbiya 
muassasalari;
— 1-8-sinflargacha bo’lgan boshlang’ich maktablar (bunday maktablarda 
bolalar 6 yoshdan 13 yoshgacha o’qiydilar);
— 9-12-sinflardan iborat o’rta maktablar (bu maktablarda 14-17 yoshgacha 
bo’lgan bolalar ta’lim oladilar). U quyi va yuqori bosqichdan iborat.
Amerika Qo’shma Shtatlarida navbatdagi ta’lim bosqichi oliy ta’lim bo’lib, u 2 
yoki 4 yil o’qitiladigan kollejlar hamda dorilfununlarda amalga oshiriladi.
So’nggi bosqich, dorilfununlar va boshqa oliy o’quv yurtlari tarkibida tashkil 
etilgan aspirantura yoki doktoranturalardir.
AQSHda majburiy ta’lim 16 yoshgacha amal qiladi. Bu mamlakatdagi o’quv 
yurtlarida davlat jamoa, xususiy tasarruflarda va diniy muassasalar ixtiyorida bo’lishi 
mumkin.
Shunisi 
diqqatga 
sazovorki, 
AQSH 
maktablarining 
bitiruvchi 
sinf 
o’quvchilaridan tashqari barcha o’quvchilar ta’tillar paytida asosan ish bilan band 
bo’ladilar. AQSH maktablarida o’quv yili 180 kun. Bir soat dars 45-50 minut.
Amerika konstitustiyasiga muvofiq ta’lim tizimi tasarrufidagi shtatlar boshqaruv 
muassasalari ixtiyoridadir. 1979 yilgacha ta’limni mablag’ bilan ta’minlash, ta’limda 
davlat siyosatini amalga oshirish, o’quv yurtlarida faoliyatni muvofiqlashtirib 
borishni Sog’liqni saqlash, Ijtimoiy ta’minot va ta’lim ishlari vazirligi olib borar edi. 
1979 yilda Ta’lim vazirligi mustaqil bo’lib ajralib chiqdi.
Ta’lim tizimlariga mablag’ ajratish bo’yicha AQSH dunyo mamlakatlari 
o’rtasida yetakchi o’rinlardan birini egallaydi. AQSH ta’lim tizimining rivojlanish 
sur’ati ancha yuqori bo’lib, uning boshlang’ich ta’lim bosqichida o’qishi lozim 
bo’lgan bolalarning 99,9 foizi o’rta bo’g’ini 94,5 foizi ta’lim oladi. O’quvchilar 
umumiy sonining 46 foizi o’rta maktabni tamomlagach, kollej va universitetlarga 
kiradilar. Barcha toifadagi ta’lim maskanlarida 58 million yosh, shu jumladan, 
ta’tilning oliy bosqichida 12 million yigit-qiz tahsil oladi. AQSHda har 10 ming 
aholiga 307 talaba to’g’ri keladi. Bu jahonda yuksak ko’rsatkichlardan biridir. 
Bulardan tashqari AQSHda har yili 33 million kishi uzluksiz ta’lim va malaka 
oshirish tizimlarida bilim oladilar. Mamlakatda 3 million o’qituvchi mehnat 

---

89 
qiladi.Hap yili o’rta maktabni 3 million o’quvchi, bakalavr darajasidagi oliy ta’lim 
bosqichini 932 ming kishi, magistr darajasida esa 300 ming kishi tugallaydi, yiliga 30 
ming kishi doktorlik ilmiy darajasini oladi.