Andijon davlat universiteti toshkent davlat pedagogika universiteti

 
zarracha – bu massasi 4,003ga tеng bo’gan gеliy 
atomning yadrosidir. Ba'zi bir (
m
A
z
) radionuklidlarning 

- yemirilishi natijasida, 
zaryadi 
Z
, massasi 
m
ga tеng yadrodan, zaryadi 
Z – 2
, massasi 
m – 4
ga tеng 
yangi yadro hosil bo’ladi (chapga siljish qoidasi), ya'ni, masalan:
m
A
z 

 
m-4
A
z-2 
+ 
4

2. 
Mazkur jarayonga radiy elеmеnti yadrosining yemirilishini misol qilish 
mumkin:
26
Ra
88 

 
222
Rn
86 
+
 4

2.
Radioaktiv 

-yemirilishlar natijasida hosil bo’ladigan 

-zarrachalar 4-9 
MeVgacha enеrgiya bilan xarakatlanadi. 

-zarrachalar 20 000 km/s tezlik bilan
xarakatlanadi, bu zamonaviy avialaynerlar uchish tezligidan 35 000 marta tezdir. 

-zarrachalar kuchli ionlanish xususiyatiga ega bo’lib, yuqori zichlikni hosil 
qiladi, yani havoda 1 smda 40 000 tagacha ion juftini hosil qiladi. Havoda chopish 
uzoqligi 5-11 sm tashkil qilib, biologik to’qimalarda 0,1 mm gacha kirib boradi, 
oddiy qog’oz bilan tutiladi. 

-zarrachalar Yer sayyorasi atrofidagi kosmik nurlar 
tarkibiga kirib, unda 6%ni tashkil etadi
8
.
11-rasm
. Alfa zarracha 
Radiobiologik tadqiqotlar uchun 

-zarrachalar yaroqsiz, chunki ular 
nisbatan katta massa va zaryadga ega bo’lganligi uchun, to’qimalarga chuqur kirib 
bora olmaydi. Ammo, ichki manbalardan hosil bo’ladigan 

-zarrachalar organizm 

---

28 
uchun o’ta havflidir.(1-jadval).