Andijon davlat universiteti tabiyatshunoslik va geografiya fakulteti ekologiya va botanika kafedrasi

Gazsimon xomashyolarni boyitish 
Gazsimon aralashmalar quyidagi usullar yordamida ajratiladi: 
1.
Ketma-ketlik bilan kondensatsiyalash (sekinlik bilan haroratni pasaytirib, 

---

50 
bosimni esa oshirib borish orqali gazlarni suyuq holga o'tqazish). 
2.
Suyultirilgan gazlar aralashmasini ketma-ketlik bilan bug‘lantirish yoki 
rektifikatsiyalash. 
3.
Absorbsiyalash va desorbsiyalash. 
4.
Adsorbsiyalash va desorbsiyalash. 
Ketma-ketlik 
bilan 
kondensatsiyalash 
usuli 
gazlar 
aralashmasi 
komponentlarining suyuqlanish haroratlari har xilligiga asoslangan. Bu usul bilan 
qattiq yoqilg'ilarni kokslashda foydalaniladi. Hosil boMuvchi uchinchi 
mahsulotlarni, tabiiy gazni, neftni qayta ishlashda hosil bo'lgan gazlar qayta 
ishlanadi. Keng qo‘llaniladigan usullardan biri absorbsion — desorbsion usuldir. 
Bu usulda gaz aralashmasi tarkibidagi komponentlardan biri sovuq erituvchida 
tanlab yuttiriladi. So‘ngra absorbsiyalangan gaz eritmani qizdirish yo‘li bilan 
ajratib olinadi. 
Bunda absorblovchi suyuqlik awal absorberni sug'oradi, unga qarama- qarshi 
oqimda esa, ostdan gazlar aralashmasi kiritiladi. Absorbsiyalagan 
suyuqlik issiq almashtirgichga oqib o‘tadi va ancha issiq desorberning tepasidan 
sachratiladi. Undan gaz ajralib chiqqach desorberdan erituvchi avval issiq 
almashtirgich orqali o‘tib soviydi. So‘ngra sovitgich orqali sovib, yana absorberga 
keladi. Shunday qilib, erituvchi suyuqlik ketma-ket bir necha marta aylanadi 
(sirkulatsiyalanadi). Bu usulda gazlarni etanolamining suvdagi eritmasidan 
foydalanib, H,S,
 
CO
2
,
 
SO, lardan tozalanadi. Masalan, rangli metallurgiya 
gazlaridan SO, ni ajratib olishda, koks gazlaridan xom benzolni, turli 
uglevodorodlarni ajratib olishda va boshqalar. Adsorbsiya-desorbsion usulda 
aralashmalar qattiq adsorbentga yuttirib ajratiladi. Bu usul absorbsion-desorbsion 
usuldan adsorbentning agregat holati bilan farq qiladi. 

---

51 
Adsorbsiya-desorbsiya usulda gazlarni ajratish qurilmasining sxemasi: 
1