Andijon davlat universiteti pedagogika fakulteti psixologiya kafedrasi


 MULOQOTDA SOTSIAL NAZORAT VA IJTIMOIY QOIDALAR



Download 314,2 Kb.
Pdf ko'rish
bet6/12
Sana29.12.2021
Hajmi314,2 Kb.
#76728
TuriReferat
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
Bog'liq
muloqot psixologiyasi

 

1.3. MULOQOTDA SOTSIAL NAZORAT VA IJTIMOIY QOIDALAR. 

 

 



Muloqot  maqsadlari  kishilarning  birgalikdagi  faoliyati  ehtiyojlarini  aks  ettiradi.  Bu  hol 

quruq  safsatabozlikning,  ya’ni  fatik  muloqotning,  kommunikatsiya  vositalarining  birgina 

muloqot  jarayonining  o’zini  hosil  qilishdan  iborat  yagona  maqsad  yo’lida  tuturuqsizlik  bilan 

foydalanilishini mustasno etmaydi. 

 

Kishilar  muloqotga  kirishar  ekan,  savol  berish,  buyruq,  iltimos  qilish,  biror  narsani 



tushuntirish  bilan  birga  o’z  oldiga  boshqalarga  ta’sir  etish,  shu  narsani  ularga  tushuntirish 

maqsadini  qo’yadi.  Muloqotning  maqsadi  kishilarning  birgalikdagi  faoliyatiga  ehtiyojini  aks 

ettiradi.  Bunda  muloqot  shaxslararo  o’zaro  ta’sir  sifatida  namoyon  bo’ladi,  ya’ni  kishilarning 

birgalikdagi  faoliyati  jarayonida  paydo  bo’luvchi  aloqa  va  o’zaro  ta’sirlar  yig’indisidir. 

Birgalikdagi  faoliyat  va  muloqot  ijtimoiy  nazorat  sharoitida  ro’y  beradi.  Jamiyat  ijtimoiy 

normalar  sifatida  maxsus  xulq-atvor  namunalari  tuzilishini  ishlab  chiqqan.  Ijtimoiy  normalar 

ko’lami nihoyat keng-mehnat intizomi harbiy burch va vatanparvarlik xushmuomalalik qoidalari 

ana  shular  jumlasidandir.  Ijtimoiy  nazorat  muloqotga  kirishuvchilar  bajaradigan  rolning 

“repertuar”iga mos holda namoyon bo’ladi.  

 

Psixologiyada “rolь” deganda ijtimoiy (sotsial) mavqeni egallab turuvchi har bir kishidan 



atrofdagilar  kutadigan,  normativ  tomonidan  ma’qullangan  xulq-atvor  namunasi  tushuniladi. 

(Yosh, mansab, jins va oiladagi, o’qituvchi va o’quvchi shifokor va bemor, katta kishi yoki bola, 

boshliq  yoki  xodim,  ona  yoki  buvi,  erkak  yoki  ayol,  mehmon  yoki  mezbon  rolida  namoyon 

bo’lishi mumkin). O’z navbatida har bir rolь o’ziga mos talablarga javob berishi kerak. 

 

Bir  kishi  turli  muloqot  vazifalarida  turli  rollarni  bajarishi  mumkin.  Masalan,  xizmat 



joyida  direktor,  kasal  bo’lsa  vrach  ko’rsatmalariga  itoat  etuvchi  bemor,  oilada  keksa  ota  - 

onasining  qobil  farzandi,  mehmondo’st  oila  boshlig’i  bo’ladi.  Turli  rollarni  bajaruvchi 

kishilarning  o’zaro  munosabati  rolli  kutishlari  bilan  boshqariladi.  Xohlaydimi  yoki  yo’qmi 

atrofdagilar  undan  ma’lum  namunaga  mos  keluvchi  xulq  -  atvorni  kutadilar.  Agar  rolь  yaxshi 

bajarilmasa ijtimoiy-nazorat tomonidan baholanadi, ozmi-ko’pmi cheklanishlar qilinadi. 

 

Turli  xil  rollarni  bajarayotgan  kishilarning  o’zaro  birgalikdagi  harakati  rollar  ehtimoli 



bilan  boshqariladi.  Rolning  qanday  bajarilishi  sotsial  nazorat  ostida  bo’ladi,  ijtimoiy  jihatdan 

baholanadi,  namunadan  chetga  chiqish  esa  qoralanadi.  Jumladan,  ota-onalar  mehribon, 

xushmuomala, bolaning aybiga nisbatan shafqatliroq bo’lishlari kerak-bu rollar ehtimoliga mos 

bo’lib  tushadi  va  ijtimoiy  jihatdan  ma’qullanadi.  Ammo  atrofdagilarga  ota-onaning 




10 

 

xushmuomalaligi haddan oshib ketayotgani sezilib turadi va qoralanadi. Vaqti kelganda ota-ona 



bolaga nisbatan qattiqqo’l, talabchan bo’lishlari lozim. SHunday qilib, o’zaro birgalikda harakat 

qilayotgan  kishilar  xulq-atvorining  bir-birlaridan  kutgan  taxminlariga  mosligi  muloqot 

jarayonida muvaffaqiyatga erishishning zarur sharti hisoblanadi. 

 

Kishining boshqalardan  eshitishga  yoki  ularda ko’rishga tayyor bo’lgan  narsani  ulardan 



kutish mumkinligini bexato va aniq taxmin qilish qobiliyati, malakasi odob deyiladi. Odobsizlik-

bu  muloqot  jarayonida  muloqotga  kirishganlarning  o’zaro  birgalikdagi  harakatlarining  izdan 

chiqishiga olib keladigan va ba’zan mojaroli vaziyatlarni vujudga keltiradigan darajada buzilishi 

demakdir.  Odobsiz  xulq-atvor  nisbatan  beg’araz  tabiatga  ega  bo’ladi.  Pedagogik  odobning 

tegishli  aloqa  o’rnatish  chog’ida  tarbiyachiga  in’om  etadigan  imkoniyatlaridan  foydalanish 

o’quvchining  rivojlanishi  uchun  istiqbol  yaratib  bergan  holda  uning  shaxsini  shakllantirish 

jarayonini ancha qulay sharoitlarda amalga oshirish imkonini beradi. 

 

 Muloqotning  bevosita  muvaffaqiyatining  sharti  o’zaro  ta’sir  etuvchi  kishilarning  har 



biridan  kutilayotgan  harakatlarga  mos  keluvchi  xulq  -  atvor  namunasini  qo’llanishidadir. 

Kishining boshqalar undan nimani kutayotganini, nimani  eshitishga va undan nimani ko’rishga 

tayyor ekanligini to’g’ri, aniq, xatosiz ko’chira olish qobiliyati takt deb ataladi. 

 

 




Download 314,2 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish