Andijon davlat universiteti maktabgacha pedagogika kafedrasi maktabgacha pedagogika

Bilish jarayonining rivojlanishi

4.1	Intellektual-bilish ko‘nikmalari
		6-yil																	7-yil
		5 yoshu 3 oy			5 yoshu 6 oy				5 yoshu 9 oy					6 yosh					6 yoshu 3 oy				6 yoshu 6 oy					6 yoshu 9 oy						7 yosh
1	Surat bo‘yicha syujetlarni eslab qoladi va hikoya qiladi
2	Izchil xulosalar chiqaradi, fikr yuritadi
3	Hayvonlar yashaydigan muhit nomlarini aytadi (baliq suvda, bo‘ri o‘rmonda yashaydi va h.k.)
4	Jo‘g‘rofiy (geografik) tushunchalarni biladi
5	Oddiy sabab-oqibat aloqalarini tushunadi (yomg‘ir yog‘ayapti – berkinish kerak)
6	Sinash va xatolar orqali amaliy vazifalar echimini topishga harakat qiladi (kichik mashinani yurgizish uchun kalit bilan burash kerak)
7	Ob’ektlarni tizimlashtiradi
8	Mustaqil tarzda atrof-muhit haqida axborot izlaydi
9	Kuzatuvlar asosida umumlashtirish va xulosalar qiladi
10	Yil fasllari va voqealarni ketma-ketlikda aytib beradi
11	Suratlar bo‘yicha izchil xulosalar chiqaradi
12	O‘z mamlakati va uning ramzlari to‘g‘risida tasvvurga ega
13	O‘z xalqining ba’zi milliy an’analari va urf-odatlarini biladi
14	Bolalar ensiklopediyasidan foydalana oladi
15	Predmetlarni tashqi va ichki belgilar bo‘yicha tasniflaydi
4.2	Elementar matematik ko‘nikmalar
1	Geometrik figuralarni biladi va predmetlarda ularni ajratadi
2	Predmetlarni uzunligi, eni, qalinligi, balandligi bo‘yicha taqqoslaydi
3	Predmetlar guruhini taqqoslaydi
4	Muloqot vaqtida matematik terminologiyadan foydalanadi
5	1 dan 10 gacha bo‘lgan sonlar doirasida matematik harakatlarni amalga oshiradi
6	Predmetlarni soni va umumiy miqdori bo‘yicha taqqoslaydi
7	Predmetlar guruhlarining tengligi va tengsizligini aniqlaydi va ularni o‘zaro taqqoslaydi
8	Vaqt haqida tasavvurga ega imeet (tong, oqshom, kun va tun)
9	Raqamlar va sonlarning hayotdagi ahamiyatini tushunadi
10	1 dan 100 gacha bo‘lgan tartibda o‘nlik sonlar bilan to‘g‘ri va aksincha sanaydi (10,20,30,40,50 va h.k.)
11	Geometrik figuralar va shakllarni biladi
12	20 gacha bo‘lgan sonlar doirasida ba’zi matematik harakatlarni amalga oshiradi
13	Matematik vazifalarni echadi
14	Son tartibi haqida tushunchaga ega
15	Guruhlarning tengligi va tengsizligini tahlil qiladi (qancha ko‘p? Qancha kam?)
16	Predmetlarni hajmi, balandligi, qalinligi bo‘yicha ketma-ket taxlaydi
17	SHartli o‘lchov yordamida suyuq, sochiluvchan va qattiq jismlarni o‘lchaydi
4.3	Anglash-tadqiq qilish va samarali (amaliy) faoliyatni rivojlantirish
1	Tabiat hodisalarining turli omillarga bog‘liqligini tushunadi
2	Tabiatdagi o‘zgarishlar sababini tushuntrib berishi mumkin (m-n, qorning erishi)
3	Odamlarning atrofdagi tabiatga ta’sirini tushunadi (ekish, hosilni yig‘ishtirish)
4	Tabiiy materialdan rasm bo‘yicha turli buyumlar yasashni biladi, ish bosqichlarini rejalashtiradi
5	Mustaqil ravishda modellar yaratish va konstruksiyalashni amalga oshirish mumkin
6	Jonli va jonsiz olamni farqlaydi
7	Tabiatning insonlar hayotidagi ahamiyatini anglaydi
8	O‘z qiziqish va kuzatuvlari bilan bog‘liq savollar beradi
9	O‘z taxminlarini bildiradi, tushuntiradi va oldingi hamda hozirgi tajriba borasida umumlashmalar qiladi
10	Tadqiqotdagi hal qilinishi zarur bo‘lgan muammoni ajratadi va qo‘yadi
11	Turli resurslardan foydalangan holda, o‘z kuzatuvlarini ifodalaydi va tasdiqlaydi
12	Atorf-muhitni yaxshilashda ishtirok etish muhimligini tushunadi (m-n, axlatni to‘plash, uni saralash, daraxtlar va gullar ekish, elektr toki, suv va qog‘ozni tejash)
5.	IJODKORLIK
5.1	Dunyoni badiiy his etish
			6-yil																			7-yil
			5 yoshu 3 oy			5 yoshu 6 oy						5 yoshu 9 oy					6 yosh					6 yoshu 3 oy				6 yoshu 6 oy						6 yoshu 9 oy					7 yosh
1	Musiqa asariga hissiy munosabat bildiradi
2	Musiqa ohangiga mos ravishda turli harakatlar o‘ylab topishi mumkin
3	Badiiy asarlar qahramonlari rolini o‘ynashi mumkin
4	Amaliy san’at turlari borasida dastlabki tushunchalarga ega
5	O‘z loyihalarini yaratish g‘oyalarini bildiradi
6	Musiqiy uslublarni ajrata biladi
7	Kichik ssenariylar o‘ylab topishi va kichik sahnalar tashkil etishi mumkin
8	Tabiiy materiallardan buyumlar yasaydi
9	Kostyumlarni bezatishi, guldastalar yasashi, oddiy retseptlar bo‘yicha ovqat tayyorlashi mumkin
10	SHe’rlarni ifodali o‘qib berishga qodir
11	Tanish asarlarni mustaqil ravishda hikoya qilib beradi, ularni sahnalashtirishda ishtirok etadi
12	Nazmiy va nasriy badiiy asarlarga hissiy munosabat bildiradi
13	Musiqa asarining kayfiyati va xarakterini aniqlashga qodir
14	O‘zbekistondagi bolalar shoirlari va yozuvchilarini hamda ularning asarlarini biladi
15	Tasviriy san’at turlarini farqlaydi
16	Estetik mulohazalar yuritadi
17	Ijodiy g‘oyalar tuzadi
5.2	Badiiy-ijodiy qobiliyatlar
1	Murakkab predmetlar rasmini chizadi va ularni bezakli naqshlar bilan bezatadi (choynak, gilam, ro‘molcha, lagan)
2	Xotira yoki tasavvur bo‘yicha syujet yaratadi
3	Qog‘oz va tabiiy materiallardan applikativ aranjirovkalar yaratadi (otkritkalar, xatcho‘plar)
4	Muhit yoki o‘z loyihalarini bezatadi
5	Kesish, yirtish, taxlash yo‘li bilan figuralarning turishi, o‘rni va harakatlarini ifodalagan tarzda kichik syujetlar yaratadi
6	Tengdoshlari bilan ijodiy o‘yinlar tuzishi mumkin
7	O‘z ishlarida turli ifodalash vositalaridan foydalanadi
8	Turli predmetlardan kompozitsiyalar yaratadi
9	YAkka va jamoaviy tarzda qo‘shiqlar kuylashi mumkin
10	Harakatlarga go‘zallik baxsh etgan ravishda raqsning o‘z qarashidagi ko‘rinishini o‘ylab topishga qodir
11	Musiqa asboblarini yakka (solo) holda yoki orkestr tarkibida chalishi mumkin
12	O‘z g‘oyasini yaratadi va tatbiq etadi
13	Maqsadga erishish uchun o‘rnini bosuvchi sifatida turli predmetlardan foydalanadi
14	O‘ziga rol olgan holda spektallar qo‘yishda qatnashadi
15	Insonning dunyoni o‘zgartirishdagi yaratuvchanlik rolini tushunadi
16	Narsalardan ikkilamchi foydalanish borasida g‘oyalar taklif etishi mumkin

Ilova 7

6-7 yoshdagi bolaning maktabga tayyorlik kartasi

№	Rivojlanishning kutilayotgan natijasi	Bajaradi
		doimo	ko‘pincha	Ba’zan	Hech qachon
1	Jismoniy rivojlanish va sog‘lom turmush tarzini shakllantirish
1.1	o‘z imkoniyatlari va yoshi bilan bog‘liq jismoniy rivojlanish me’yorlariga mos ravishda jismoniy faollik ko‘rsatadi
1.2	turli harakatchanlik faolligini uyg‘un ravishda va maqsadli bajarishni biladi
1.3	turli hayotiy va o‘quv vaziyatlarida mayda motorika ko‘nikmalaridan foydalanadi
1.4	o‘z harakatlarini hissiyot va sezgi organlari yordamida boshqaradi
1.5	shaxsiy gigiena ko‘nikmalarini qo‘llaydi
1.6	xavfsiz hayotiy faoliyat asoslari qoidalariga rioya qiladi
2	Ijtimoiy-hissiy rivojlanish
2.1	o‘z «Men»i va boshqa insonlarning hayotiy faoliyat muhitidagi roli to‘g‘risida tasavvurga ega bo‘ladi
2.2	o‘z hissiyotlarini boshqaradi va ularni vaziyatga mos ravishda ifodalaydi
2.3	o‘zgalarning hissiyotlarini farqlaydi va ularga mos ravishda javob beradi
2.4	kattalar va tengdoshlar bilan vaziyatga mos ravishda muloqot qiladi
2.5	murakkab vaziyatlardan amaliy chiqish yo‘llarini topadi
3	Nutq, muloqot, o‘qish va yozish ko‘nikmalari
3.1	nutqni eshitadi va tushunadi
3.2	o‘z nutqida to‘g‘ri talaffuz, qulay grammatik shakllar va xilma-xil gap konstruksiyalaridan foydalanadi
3.3	ikkinchi tilni o‘rganishga qiziqish namoyon qiladi
3.4	ikkinchi tilni egallash bo‘yicha dastlabki bilimlarini ko‘rsatadi
3.5	badiiy adabiyot asarlariga qiziqish namoyon qiladi
3.6	so‘zning lug‘aviy, bo‘g‘inli va fonetik tuzilishi to‘g‘risida tasavvurga ega bo‘ladi
3.7	turli ma’no shakllarini mustaqil ravishda tuzish va so‘zlab berishni biladi
3.8	yozishning dastlabki ko‘nikmalari va vositalaridan foydalanishni biladi

MTMdagi bolalarning maktabga tayyorligiga oid mazkur xarita ta’lim jarayonining muvaffaqiyatliligi va samaradorligini aniqlash, pedagoglarning professional malakasini oshirish, ta’lim jarayoni holati sifatini boshqarish imkonini beradi.

O‘quv yili yakuniga etganidan so‘ng maktabga tayyorlov guruhi bo‘yicha o‘tkazilgan monitoringga asosan amalga oshirilgan ishlar samaradorligi aniqlanadi, kutilayotgan natijalar bilan taqqoslash ishlari o‘tkaziladi, muammolar, ularni hal qilish yo‘llari hamda maktabgacha ta’lim muassasasining keyingi o‘quv yiliga mo‘ljallangan ustuvor vazifalari belgilanadi

Rivojlantiruvchi muhit mazmuni:

maktabgacha ta’lim muassasasining ko‘rgazmali-rivojlantiruvchi muhiti mazmuni madaniy-tarixiy qadriyatlar: milliy va mintaqaviy an’analar; tabiat, iqlimdan kelib chiquvchi xususiyatlarga mos bo‘lishi lozim;

muhit mazmuni birlamchi dunyoqarash asoslarini shakllantirish, bolaning muvaffaqiyatli ijtimoiy moslashuviga yordam berishi lozim.

Nazorat savollari:

1. 
   MTM ta’lim jarayonining maqsad va tamoyillari
   
2. 
   Maktabgacha yoshdagi bolalarga ta’lim berishda kompetensiyaviy yondashuv
   
3. 
   O‘quv-tarbiyaviy faoliyat
   
4. 
   Bolaning rivojlanish sohalari bo‘yicha yutuqlari
   
5. 
   Rivojlantiruvchi muhitni tashkil qilish
   

Adabiyotlar:

1. 
   Maktabgacha ta’lim mussasalarining Namunaviy Nizomlari-T.: 2007.
   
2. 
   Maktabgacha yoshdgi bolalarga qo`yiladigan davlat talablari -T.: 2008.
   
3. 
   Kayumova N.M. “Maktabgacha pedagogika” TDPU nashriyoti, T:. 2013.
   
4. 
   Sodiqova Sh.A. “Maktabgacha pedagogika”. “Tafakkur sarchashmalari”, T:. 2013.
   
5. 
   Hasanboeva O.U. va boshq. Maktabgacha ta`lim pedagogikasi, T.: Ilm ziyo, 2012.
   
6. 
   «Bolajon» davlat tayanch dasturi,-T.: 2010.
   
7. 
   “Ilk qadam” Maktabgacha ta’lim muassasasining Davlat o‘quv dasturi
   
8. 
   “Bolangiz maktabga tayyormi?” metodik qo‘llanma, T:, 2001.
   
9. 
   Yusupova P. «Maktabgacha tarbiya pedagogikasi» T. 2001.
   
10. 
    O‘zbekiston Respublikasi maktabgacha ta’lim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish Konsepsiyasi
    
11. 
    Shodmonova SH. Maktabgacha ta’lim pedagogikasi. “Fan va texnologiya”, -T:, 2008.
    
12. 
    Qodirova F. , va b. “Maktabgacha pedagogika”.,-T., “Ma’naviyat”, 2018.
    

19-Mavzu:Maktabgacha talim tashkilotida talim shakli.

Reja:

1. 
   Maktabga tayyorlov guruhi (6-7 yosh bolalar)ning rivojlanish xususiyatlari.
   
2.