Andijon davlat universiteti fizika matematika fakulteti

 

3. Tekislikda qutb koordinatalar sistemasi. 

Tekislikda qutb koordinatalar sistemasini kiritish uchun birorta O nuqtani va bu nuqtadan 

o‟tuvchi o‟qni tanlab olamiz. tanlangan nuqtani qutb boshi, o‟qni esa qutb o‟qi deb ataymiz va 

uni l bilan belgilaymiz. Tekislikda berilgan ihtiyoriy O nuqtadan farqli M nuqta uchun 

 bilan 

 masofani, 

 bilan esa l o‟q bilan OM nur orasidagi burchakni belgilaymiz. Bu kattaliklar 

M nuqtaning qutub koordinatalari deyiladi va M(

) ko‟rinishda belgilanadi.   

---

13 

 

Tekislikning O nuqtadan farqli nuqtalari bilan qutb koordinatalari o‟rtasidagi moslik 

o‟zaro birqiymatli bo‟lishi uchun   va   kattaliklar uchun quyidagi chegara qo‟yiladi:  

 

Agar (x,y) Dekart koordinatalar sistemasini 1 – chizmadagidek kiritsak, quyidagi   

  

    

  bog‟lanishlarni olamiz. berilgan M nuqtaning Dekart koordinatalari ma‟lum bo‟lsa, 

uning qutb koordinatalarini toppish uchun    

    

   

  formula bo‟yicha birinchi qutb koordinatani topamiz. Ikkinchi qutb koordinatani topish 

uchun M nutani qaysi chorakda joylashganligini bilishimiz kerak va    

  

     

tekisliklardan foydalanishimiz kerak.               

 

 

 

 

y 

 

 

 

M 

 

 

 

 

 

 

 

0 

x 

 

1 – chizma