|
Pedagogning shaxsiy va kasbiy sifatlari
O’quv yillari davomida o’quvchilar ko’z o’ngidan turli fanlardan dars beruvchi ko’p sondagi pedagoglar o’tadi, biroq ularning hammasi ham yodda qolmaydi, eng achinarlisi ustozlarning barchasi ham o’quvchilar qalbida o’z izini qoldira olmaydi. “Nomiga” pedagoglar Shaxsni tarbiyalay olmaydi. SHaxsning kasbiy muhim sifatlarini tarbiyalaSh o’quv jarayonini taShkil qiliShda markaziy masalalardan biri hisoblanadi.
Kasb ta’limi o’qituvchisiga zarur bo’lgan sifatlar eng avvalo bu mutaxassislikka qo’yiladigan talablarning boShqalarga o’xShamasligiga ko’ra o’ziga xosdir. Bu xususiyatlar oliy o’quv yurti (OO’YU) dasturlari tomonidan hisobga olingan. BoShqa fan o’qituvchilarini tayyorlaShda bir yoki kam hollarda ikkita umumta’lim fanni o’qitiSh metodikasi, texnologiyalari, tarbiyalaSh usullari yetakchi o’rin egallaydi. Injener-texnik OO’YU lari esa muayyan iShlab chiqariSh texnologiyalari va ularni loyihalaSh bo’yicha mutaxassislar tayyorlaydi. Ular o’zlarining iShlab chiqariShlari uchun kadrlar tayyorlaSh ta’limiy texnologiyalari bilan butunlay notaniSh bo’liShlari mumkin.
Kasb ta’limi pedagogini tayyorlaSh ta’limning psixologik-pedagogik va injener-texnik komponentalarining chuqur integratsiyasi, ularning birikib ketiShi va bir-birini boyitiShi yo’li bilan amalga oShiriladi, ham pedagogik, ham iShlab chiqariSh texnologiyalarini qamrab oladi. Bunga didaktika, umummetodik, umumtarmoq va tarmoq, maxsus psixologik-pedagogik va xususiy metodik tayyorlaSh turlari kiradi. Hech bo’lmaganda bitta kichik mutaxassis kasbi bo’yicha malakaga ega bo’liSh keng ko’lamdagi o’quv fanlari bo’yicha nazariy ta’lim o’qituvchisi va amaliy o’quv ustasi funksiyalarini qo’Shib olib boriSh imkonini beradi.
Pedagog madaniyati va eruditsiyasi muhim ahamiyatga ega. Darsda, darsdan taShqari tadbirlarda, oddiygina muloqot vaqtida o’quvchilar har doim pedagogning intellekti, ziyoliligi va insonparvarligini ziyraklik bilan kuzatib turiShadi.
O’qituvchi yoki usta o’zini faqatgina o’quv dasturini “bajaruvchisi” emas, balki o’zi dars berayotgan iShlab chiqariSh sohasining to’la qonli vakili deb hisoblasa o’quvchilar ko’z o’ngida hayratli dunyo ochiladi. Bu nostandart fikrlaSh, texnika mo’’jizalaridan hayratlaniSh va real vaziyatlarni tahlil qiliSh, izlaSh yo’naliShlarini mustaqil tanlaSh dunyosi bo’ladi. Bunday pedagoglar jamiyat va Shaxs hayoti ma’naviy-ahloqiy masalalarini jiddiy va munosib tarzda ko’tarib chiqiShlari va ularni yuqori va toza notada o’quvchilar bilan muhokama qiliShlari hamda ular tarbiyasida zaruriy sifatlarga eriShiShlari mumkin.
O’z iShining haqiqiy ustasi o’quvchilariga nisbatan faqatgina do’stona va tom ma’nodagi insonparvarlik bilan ajralib turmaydi. O’z faoliyatining natijalarini oldindan ko’ra biliSh, o’quvchilarning reaksiyasi va kutilmagan vaziyatlarda unga tuzatiSh kiritiSh – pedagogning kasbiy muhim sifatlaridan biridir. Ochiq tan oliSh kerak, yosh mutaxassis u yoki bu vaziyatda qanday yo’l tutiShni har doim va tezda topa olmaydi. Lekin to’g’ri yechimni aniqlaSh ko’pincha pedagogning Shaxsiy tayyorgarligiga boғliq bo’ladi.
SHaxsiy namuna – pedagog ixtiyorida bo’lgan eng kuchli vositadir. SHaxsiy mahorat esa – Shunday sifatki, u o’z o’qituvchisini yaxShi ko’radigan o’quvchilar uchun taqlid qiliSh namunasi, o’ziga tortib turuvchi kuchli motiv bo’lib xizmat qiladi. Avval o’quvchilar uni hafa qilib qo’yishdan qo’rqishadi, so’ng o’z yutuqlari bilan hursand qilishga intilishadi, keyinchalik esa undan o’zib ketishga harakat qilishadi. Bu ham o’qituvchi, ham o’quvchi uchun katta baxtdir.
Mavzuni L.N.Tolstoyning ushbu so’zlari bilan tugallaSh istagi tuғildi: “Donishmand odamning xususiyati quyidagi uchta narsadan iborat bo’ladi: birinchi – boShqalarga nimani maslahat bersa, o’zi ham Shuni bajarishi, ikkinchi – hech qachon adolatga qarshi chiqmaslik va uchinchi – atrofidagi odamlarning kamchiliklariga sabr-bardoshli bo’lish ”.
Buni kasb ta’limi pedagoglari uchun ko’rsatma deb qabul qilish mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
