Andijon davlat unibersiteti psixologiya kafedrasi

TAFAKKUR ShAKLLARI.

Tafakkur shakllariga xukm, tushuncha va xulosa chikarish kiradi. Narsa va xodisalarning belgi va xususiyatlari xakida tasdiklab yoki inkor kilib aytilgan fikr XUKM deb aytiladi. Masalan, baxorda daraxtlar barg yozadi.

Borlikdagi narsalar, xodisalar va vokelikning mikdoriga, ularning biror xukmda aks etishi va aloka xamda munosabatlariga karab ular kuyidagi turlarga bulinadi:

1. 
   Tasdiklovchi yoki inkor kiluvchi xukm.
   
2. 
   Yakka, juz’iy va umumiy xukm.
   
3. 
   Shartli, ayiruvchi va kat’iy xukm.
   
4. 
   Taxminiy xukm.
   

Narsa bilan belgining alokasi aks etgan xukm TASDIKLOVChI xukm deyiladi. Masalan, Alisher Navoiy buyuk uzbek shoiri, mutafakkiri. Narsa bilan belgi urtasidagi boglanish yukligini ifodalovchi xukm INKOR xukm deb ataladi. Masalan, Uzbekistonda paxta ekilmaydi. Samarkandda oliy maktablar yuk kabi.

Yakka narsa xakidagi xukm YaKKA xukm deyiladi. Masalan, Toshkent – Uzbekistonning poytaxti. Agar xukmimiz bir gurux narsalarning ba’zilariga taalukli bulsa uni JUZ’IY xukm deyiladi. Masalan, bugun ba’zi talabalar darsga kech koldilar. Bordiyu bizning xukmimiz bir gurux narsalarning barchasiga taalukli bulsa UMUMIY xukm deyiladi. Masalan, Uzbekiston fukarolari tinchlik uchun kurashmokdalar.

Xulosa chikarish deb bir necha xukmlardan aloxida xukm keltirib chikarishga aytiladi. Masalan, Barcha sayyoralar xarakat kiladi. Yer – sayyora. Demak, Yer xam xarakat kiladi.