Анатомияси ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим

катлари халқлари орасида бўлган, лекин ўша қўлёзмалар
бизгача етиб келмаган. Машхур олим, юнон файласуфи
ва табиатшуноси Аристотель (эрамиздан аввалги 384—322
йиллар) ўсимликлар ҳақида анча маълумотлар тўплаган.
Унинг “Усимликлар назарияси” китоби бизгача етиб кел-
мади. Аристотельнинг шогирди Теофраст (371—286 йил­
лар) ботаника тарихида биринчи бўлиб, “Ўсимликларнинг
табиий тарихи” китобида ўсимликларни ташқи қиёфаси-
га асосланиб тўрт гуруҳга: дарахт, бута, чала бута ва ўтлар-
га ажратган. Илдиз, поя ва баргнинг аҳамиятини ёзган,
лекин мева ва уруғнинг фарқини аниқ тасаввур этолма-
ган, Теофраст жуда кўп ўсимликларни билган, улардан
фойдаланиш ва сунъий шароитда ўстиришга алоҳида эъти­
бор берган. Теофрастнинг асарлари ботаника ривожлани-
шида катга аҳамиятга эга булган. Шунинг учун Карл Лин­
ней уни “ботаника фанининг отаси” деб атаган.

---

Қадимги Юнон ва Рим табиатшуносларининг ишла-
рида ботаника мустақил фан тариқасида ривожланмасдан
қолди, чунки ўша даврдаги табиатшунослар асосан дори-
вор ва деҳқончилик учун керакли ўсимликларни изо\лаш
билан чекланди. Жумладан Рим табиатшуноси П л и н е й
(каттаси 23—79 й.) “Табиат тарихи” деган асарида 1000 га
яқин ўсимликларни тасвирлаб, доривор ўсимликларга
кўпроқ эътибор берган. Юнон олими Диоскарид (янги
эранинг 79 йилида вафот этган) ўзининг “Доривор модда-
лар” деган китобида 500 дан ортиқўсимликларни таъриф­
лаб, уларнинг тарқалган ва ўсадиган жойларини баён эт­
ган. Унинг бу асари ботаника ва тиб тарихидан муҳим ўрин
эгаллаган.
IX—X асрларда ислом мамлакатларида табиатшунослар
кўпайди. Шулардан бири Абу Сулаймон Ҳиндистон, Хи­