Анатомияси ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим


тир и к туғар ўси м л и кл ар



Download 8,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet95/207
Sana23.07.2022
Hajmi8,53 Mb.
#843010
1   ...   91   92   93   94   95   96   97   98   ...   207
Bog'liq
Botanika. O\'simliklar morfologiyasi va anatomiyasi (M.Ikromov va b.)

тир и к туғар ўси м л и кл ар
деб аталади. 
Кўпинча айрим ўсимликларда умуман мева ёки уруғ ҳосил 
бўлмайди, улардаги гул майдагина новдачага айланиб, узи- 
либ тушади ва ўсиб янги ўсимликни ҳосил қилади (калан­
хоэ, ризоф ора, бриофиллум ва бошқалар).
Етилган уруғ униш дан олдин албатта бўртиши, яъни 
кўп миқдорда сувни ш им иш и ва тўқималари сувга тўйи- 
ш и зарур. Одатда уруғнинг пўсти ёрилади. Сувни ш им иш
вақгида ферментлар ф аолияти ошади ва бу о зи қ модда- 
л а р н и н г эриган ҳолга ўхиш ига м уртакнинг м еристем а
www.ziyouz.com kutubxonasi


ҳужайралари уларни осонлик билан ўзлаштиришига са- 
бабчи бўлади. М асалан, крахмал эриган ҳолатда шакарга 
айланади. Бу ж араёнларнинг ҳаммаси учун зарур бўлган 
энергия уруғнинг жуда тез нафас олиш идан ҳосил бўлади.
М уртакнингуруғпаллалари, яъни (палеабарглари) ўзи- 
дан эндоспермда ёки периспермда ўзгаришлар ҳосил қила- 
диган ферментлар ишлаб чиқаради. Бу ферментлар “ҳазм 
қилиш ” ҳамда сўриш вазифасини бажаради. Бу ж араённи 
кокос пальмасининг муртак ва уруғпалласининг ривож ла- 
нишида кўриш мумкин (49-расм). Унинг уруғпалласи жуда 
ҳам ўсиб кетади ва сўриш органи гаусторий (лот. г а у с -
т о р — сўрмоқ, сўрғич)га айланиб муртак орқали озиқла- 
нади. Кокос пальм асининг уруғи унишдан олдин яхши 
етилмаган муртак пояча ва илдизлар ҳосил қилиб, уруғ- 
палласи эса эндосперм суюк,лиги ичида ўсиб уни шимиб 
озиқланади.
Уруғ униб чиқаётганида жадал озиқланиш натижасида 
муртакда барча органлар тез шаклланади. П ўстнинг ёрил- 
ган жойидан ёки м икропиляр тешикчадан биринчи бўлиб 
муртак илдизчаси чиқади ва у ёш ўсимтани тупроққа би- 
рикгириб, таш қи муҳитдан сув ва сувда эриган минерал 
моддаларни ўзлаштира бошлайди. Ш у билан бирга гипо- 
котиль ҳам ўсиб илдиз учини тупроққа ўрнаштиради. Ора- 
дан бир неча кун ўтгандан сўнг қовузлоққа ўхшаб эгилган 
гипокотиль уруғ устидаги тупроқни силжитади. К ей и н ча­
л и к гипокотиль тўғриланади ва уруғпаллани ва улар ора-
49

Download 8,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   91   92   93   94   95   96   97   98   ...   207




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish