Анатомияси ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим

ў си м т а
ёки 
м а й са
даври деб ата­
лади.
Майса давридан кейин ўсимликларнинг 
ю вен и л
(лот. 
ю в е н и л у с — ёш) даври келади. Бунда ўсимлик ёшлик 
даврига хос кўринишга эга бўлган бир қатор ҳақиқий (би­
ринчи ва иккинчи) барглардан ташкил топади. Бу барглар 
анча майда ва содда тузилишга эга (қулупнай, ловия, шум- 
тол, наъматак, боршевик, ойболтирғон ва бошқаларда), 
шундан сўнг бошқача шаклга кирадиган барглар ҳосил 
бўлади.
Барглари мураккаб тузилишга эга бўлган ўсимликлар- 
нинг уруғпаллаларидан кейин пайдо бўладиган барглар­
нинг биттаси ёки бир нечтаси оддий бўлади. Кейинчалик 
юзага келадиганлари эса аста-секин мураккаблашиб, пи- 
ровордида типик патсимон мураккаб баргларга айланади 
(74-расм, 15—20).
Ювенил даврдан сўнг ўсимликларнинг 
и м м атур
(лот. 
генерацио — туғилиш, келиб чиқиш, яратилиш) гул ҳосил 
қилиш даврлари бошланади. Бу даврда пайдо бўладиган 
барглар шакл тузилиши жиҳатидан уч хил: пастки, ўрта ва 
устки барглардан ташкил топади.
Пастки ёки 
к а т а ф и л л
(юнон. к а т а — пастки; ф и ­
л о н — барг) барглар одатда, кичик, пластинкаси тарақ- 
қий этмаган барг асосидан иборат бўлиб, шаклан оч яшил,
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

қўнғир рангли ёки барг қинларига ўхшашдир. Булар кўпин- 
ча пиёзбош (лола, зафар), илдиз пояли кўп йиллик ўтчил 
ўсимликлар (отқулоқ, ровоч, чукри sa бошқалар)нинг ба- 
ҳордан янгитдан ривожланадиган новдаларида ҳосил бўпа- 
ди. Уларнинг асосий вазифаси куртакларни ҳимоя қилиш- 
дир (74-расм, 21—24).
Катафилл барглардан сўнг яхши тараққий этган чин 
ёки ҳақиқий яшил рангга эга бўлган ассимиляция вазифа­
сини бажарадиган ўрта барглар ривожланади (74-расм, 21).
Ўтчил ўсимликларнинг новда учида, айниқса гул ва тўпгул- 
лар яқинида