Анатомияси ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим

-раем.
Бир паллали уруғларнинг униши: 
1—2
пиёз; 
3— 4
қарғакўз 
(Paris quadrifolia); 
5, 6,
7 — ландиш; с?— финик пальмаси; 
9—10
традесканция; 
1—4
ер бетига кўтарилиб чиққан уруғ палла, 
5—8
ер 
остида уруғ паллани яшириниб қолиши: 
всм —
уруг палла нови 
(влагалище); 
г 
—
гаустория; 
пг 
—
куртак; 
чж —
тангачасимон барг; 
л 
—
яшил барг; 
гк
— асосий илдиз; 
пк 
—
қўшимча илдиз; э — 
эндосперм, 
ск —
уруғ пўсти.
Бир паллали ўсимликлар уруғининг яш ирин унишида 
кўпинча уруғпалланинг бир қисми ер устига чиқади, ш ун­
дан сўнг уруғпалланинг 
ғи л оф и
ўсишдан тўхтайди, кей и н ­
чалик қурийди. И ккинчи қисми 
қалпоқча 
эса, ер остида 
қолади ва шимувчи орган сифатида уруғда узоқ сақлана- 
ди. Бир паллали ўсим ликларнинг кўпчилигида уруғнинг 
униш ида эндоспермдаги о зи қ моддаларни ш им иб олувчи 
алоҳида орган гаусторий (лот. гаустор — ютадиган, сўрғич) 
юзага келади (51-расм). Гаусторий уруғпалла ёки куртак 
билан бириккан бўлади. Ғ алладош ларнинг ердан униб 
чиққан (рангсиз ва баъзан қизғиш рангли) биринчи бар- 
ги — колеоптиль (ю нон. к о л е о с — қин, ғи лоф ) асоси 
билан ўсиб ташқарига чиқади ва ўзининг ичидаги куртакни
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

шикастланишдан сақлайди. Унинг учки қисми бироз ёрилиб 
ўзвдан кейинги ўсиб келаётган баргни ўтказиб юборади.
Уруғпалланинг ш акли кўпинча жуда оддий (юмалоқ, 
узунчоқ, тухумсимон, буйраксимон) бўлади, аммо баъзан 
мураккаб ҳам бўлиши мумкин (липа=ж ўка (Tilia), настур­
ция). Уруғпалладан кейинги биринчи чин барг ўзидан 
кейинги баргларга нисбатан соддароқ бўлади. Ч ин барг­
лар ш аклан худди шу ўсимликнинг ҳақиқий баргидан кес­
кин ф арқ қилади. Агар ўсимта ёш барглардан таш кил то п ­
ган бўлса ёш лик ёки ювениль (лот. ю в е н и л и с — ёш - 
д и к) давр д#б аталади. Бу даврда ўси м ли к ўзига хос 
кўринишга эга бўлиб,