Anatomiya odam tanasining shakli, tuzilishi, uning funktsiyalarini va

  
O’mrov
 suyagi
 (klavikula)
 S shaklida bo’lib, bir uchi yumaloq, ikkinchi uchi 
yassi.  Yassi  uchi  bilan  kurak  suyagining  akromial,  ya`ni  tojsimon  o’simtasiga 
birikadi. Yumaloq uchi bilan to’sh suyagining dastasiga tutashadi. O’mrov suyagi 
tanasida muskullar birikishi uchun g’adir-budurliklar bo’ladi. (10-rasm.)  
 

---

45 
 
 
 
9-rasm. Kurak suyagi
 
Qo’lning  erkin  suyaklari.
  Qo’l  erkin  suyaklarining  katta  qismi  uzun 
(naysimon)  suyaklar:  Yelka  suyagi,  bilak-tirsak  suyaklari  va  qo’l  panja 
suyaklaridan iborat. 
 
         
10-rasm.O’mrov suyagi 
 
Yelka
  suyagi
  (xumerus)
  uzun  naysimon  suyakdir,  uning  tanasi  - 
diafizi
  va 
ikki  uchi  - 
epifizi
  bo’ladi.  Yuqorigi  uchida  anatomik  bo’yin  bilan  chegaralangan 
sharsimon  boshchasi  bor.  Anatomik  bo’yinning  tashqi  tomonida  katta  va  kichik 
do’mboqchalar, ularning o’rtasida egatcha bo’lib, u do’mboqchalararo egatcha deb 
ataladi.  Yelka  suyagining  pastki  kengaygan  uchi  ikki  tomonidan  g’adir-budur 
tepacha  hosil  qilib  tugaydi,  bularga  muskul  va  boylamlar  yopishadi.  Bu  ikkala 
tepacha  orasida  bilak-tirsak  suyaklari  bilan  birlashadigan  bo’g’im  yuzalari 

---

46 
 
 
joylashgan.  Medial  tomonida  tirsak  suyagi  bilan  birlashadigan  g’altak,  lateral 
tomonida bilak suyagi bilan birlashish uchun yarimsharga o’xshash bo’g’im yuzasi 
boshchasi, pastki uchining orqa tomonida tirsak suyagining o’sig’i kirib turadigan 
tirsak  chuqurchasi,  old  tomonida  esa  tirsak  suyagining  toj  o’tkir  o’sig’i  (bilak 
bukilganda)  kirib  turadigan  o’tkir  toj  o’yig’i  bor.  Suyakning  turli  joyida  qon 
tomirlar o’tadigan teshiklar mavjud. (11-rasm) 
         
11-rasm. Yelka suyagi 
 
Bilak suyaklari ikkita naysimon - bilak va tirsak suyagidan iborat. 
Tirsak
  suyagi
  (ulna)
  qo’lning  medial  tomonida  joylashgan  bo’lib,  yuqori 
qismi biroz keng, unda yarimoysimon o’yiq bo’ladi. Tirsak suyagi yarimoysimon 
bo’g’im  o’yig’ining  yuqorisida  tirsak  o’sig’i,  pastida  o’tkir  o’siq  joylashgan. 
Lateral  tomonida  bilak  suyagining  boshi  kirishi  uchun  chuqurcha  bor. 
Yarimoysimon  bo’g’im  o’yig’i  bilan  Yelka  suyagining  g’altaksimon  bo’g’im 
yuzasiga  birikadi.  Tirsak  suyagining  tanasi  uch  qirrali,  bilakka  qaragan  lateral 
qirrasi  o’tkir.  Bu  suyakning  pastki  uchida  boshchasi  bo’lib,  uning  orqasida 
bigizsimon o’siq joylashgan.(12-rasm) 
Bilak  suyagi
  (radius)
  ning  yuqori  uchi  yumaloq  shakldagi  boshcha  hosil 
qiladi. Boshchaning yuqori qismi botiq bo’lib, unga Yelka suyagining do’mbog’i 
birikadi.  Bilak  suyagi  boshchasi  pastki  qismi  ingichka  bo’yin  hosil  qiladi. 
Bo’yinning  tagida  oldingi  yuzada  Yelkaning  2  boshli  muskuli  kelib  birikadigan 

---

47 
 
 
katta  do’ngcha  bor.  Tanasi  uch  qirrali,  ichki  qirrasi  o’tkir.  Distal  epifizi  biroz 
kengayib,  birinchi  qator  kaft  suyaklari  bilan  birikish  uchun  bo’g’im  chuqurchasi 
hosil  qiladi.  Bu  suyakning  ichki  tomonida  tirsak  suyagining  boshi  bilan  birikishi 
uchun bo’g’im yuzasi, chetki tomonida esa bigizsimon o’siq joylashgan. Tirsak va 
bilak  suyaklari  yuqori  va  pastki  qismlari  bilan  silindrsimon  bo’g’im  hosil  qilib 
birikadi. (13-rasm)  
 
 
12-rasm. Tirsak suyagi.