Anatomiya odam tanasining shakli, tuzilishi, uning funktsiyalarini va

Chap qorincha
 asosi yuqoriga qaragan konus shaklda bo‘lib. Uning yuqori 
keng qismining o‘ng tomonida aorta teshigi chap tomonida bo‘lmacha-qorinchaaro 
tirqish  joylashgan.  Atrioventrikulyar  tirqishda  ikki  tabaqali  klapan  joylashgan. 
Unda  uchburchak  shaklidagi  oldingi  va  orqa  tabaqalari  bor.  Oldingi  tabaqa 
tirqishning  ichki  yarimaylanasidan  boshlansa,  undan  kichikroq  orqa  tabaqa 
tirqishning  tashqi  orqa  yarimaylanasidan  boshlanadi.  Chap  qorinchaning  ichida 
ko‘p  sonli  mushak  trabekulalari  va  ikkita:  oldingi  va  orqa  so‘rg‘ichsimon 
mushaklar  bor.  Ularning  paysimon  ipchalari  klapan  tabaqalarini  erkin  chekkasiga 
birikadi. Aorta teshigi sohasida qorinchaning ichki yuzasi silliq bo‘ladi. Aortaning 
boshlanish  joyida  3  ta:  orqa,  o‘ng  va  chap  yarimoysimon  klapanлар  joylashgan. 
Aorta  qopqog‘i  o‘pka  артерiясiдагi  қопқоқларга  nisbatan  qalin  va  tugunlari 
kattaroq bo‘ladi. 

---

157 
 
 
 
Yurak  devori  uch  qavatdan  iborat.  Ichki  yupqa  endokard  yurakni  ichki 
tomondan  qoplaydi.  Yurak  klapanlari,  pastki  kovak  vena  va  toj  burmalari 
endokarddan hosil bo‘lgan.  
O‘rta  qavat  miokard  yurakning  ko‘ndalang  targ‘il  muskuldan  tuzilgan 
bo‘lib,  ularning  qisqarishini  vegitativ  nerv  sistemasi  boshqaradi.  Bu  muskul 
hujayralarining yadrolari markazda joylashgan bo‘lib, o‘zaro birikib muskul to‘rini 
hosil qiladi. Bo‘lmacha va qorinchalar miokardi o‘zaro tutashmagan. Ular o‘ng va 
chap  atrioventrikulyar  tirqishni  atrofidagi  fibroz  halqalardan  boshlanadi. 
Bo‘lamachalar  miokardi  ikki:  Yuza  qavati  ikkala  bo‘lmacha  uchun  umumiy 
ko‘ndalang  tolalardan  iborat.  Chuqur  qavati  har  bir  bo‘lmacha  uchun  alohida, 
bo‘ylama yo‘nalishdagi muskul tolalaridan tashkil topgan. Bo‘ylama tolalar fibroz 
halqadan boshlansa, aylanma tolalar bo‘lmachaga quyilgan venalarni o‘rab turadi.  
Qorinchalar  muskulli  devori  turli  yo‘nalishdagi  uch  qavatdan  iborat.  Tashqi 
qiyshiq qavat fibroz halqadan boshlanib, yurak uchida yurak girdobini hosil qilib, 
ichki  bo‘ylama  qavatga  o‘tib  birlashadi.  Ular  o‘rtasida  joylashgan  aylanma  qavat 
esa qorinchalar uchun alohida joylashadi. Qorinchalararo to‘siq  shu qavat muskul 
tutamlaridan  iborat.  
Yurak  devorining  tashqi  qavati  epikard  miokardni  ustidan  qoplab  turuvchi 
yurak  xaltasidan  iborat.  U  yupqa  biriktiruvchi  to‘qima  qatlami  bo‘lib,  mezoteliy 
bilan  qoplangan.  Epikard  yurakka  keluvchi  va  yurakdan  chiquvchi  yirik  qon 
tomirlarni o‘rab, perikardning parietal varag‘iga o‘tib birlashadi.