Anatomiya odam tanasining shakli, tuzilishi, uning funktsiyalarini va

 
27-§ Jinsiy a`zolarning tuzilishi 
 
Jinsiy a`zolar jinsni belgilovchi erkaklar va ayollarning ichki va tashqi jinsiy 
a`zolaridan iborat. 
 
 
 
 
 
Erkaklarning jinsiy a`zolari 
Erkaklarning  jinsiy  a`zolari  ichki  va  tashqi  a`zolarga  bo’linadi.  Ichki  jinsiy 
a`zolarga  moyak,  moyak  ortig’i,  prostata  bezi,  urug’  pufakchasi,  urug’  olib 
ketuvchi  nay,  bulbouretral  bezlar  va  urug’  tizimchasi  kiradi.  Tashqi  tanosil 
a`zolarga  erlik oloti va yorg’oq kiradi.  
 
 
 
 
 
 
Moyak 
Moyak  juft  jinsiy  bez.  U  erkaklar  jinsiy  hujayrasi  spermatozoidlarni  hosil 
qilish bilan birga, qonga erkaklarning jinsiy  gormoni testosteronni ham chiqaradi. 
Shuning  uchun      u  aralash    bezlar  turkumiga  kiradi.    Moyaklar  yorg’oq  ichida 
joylashib,  o’zaro  to’siq  bilan  ajralib  turadi.  Chap  moyak  biroz  pastroq  turadi. 
Moyak  oval  shaklda  bo’lib  ikki  yon  tomondan  biroz  yassilashgan.  Uning  yassi 
medial yuzasini bo’rtib chiqqan  lateral yuzasidan oldingi   va  orqa qirralari ajratib 
turadi. Orqa qirrasiga  moyak ortig’i yopishib turadi. Moyakda ikki: yuqorigi uchi 
va pastki uchi tafovut qilinadi. Moyakning o’rtacha uzunligi 4 sm, kengligi 3 sm, 
qalinligi 2 sm,  og’irligi 20-30 g tashkil etadi.  Moyakni ust tomondan oqliq parda 
qoplagan  bo’lib,  uning  ostida  moyak  parenximasi  joylashgan.  Moyakning  orqa 

---

129 
 
 
qirrasini  ichki  tomonidan  moyak  parenximasiga  biriktiruvchi  to’qima  o’simtalari 
kirib,  moyak  devori  oralig’ini  hosil  qiladi.  Undan  elpug’ich  kabi    boshlangan 
yupqa biriktiruvchi to’qimali  moyak to’siqchalari oldinga qarab yo’nalib,   moyak 
parenximasini konus shaklidagi 250-300  moyak bo’lakchalariga ajratadi.  Har bir 
bo’lakcha ichida  spermatozoid  ishlab chiqaruvchi epiteliyi bo’lgan 2-3  buralma 
urug’  naychalari  bor.  Bu  naychalarning  uzunligi    70-80  sm,  kengligi  150-300 
mkm.  Ular  orqa  tomonga    yo’nalib    bir-biri    bilan  qo’shiladi    va  to’g’ri  urug’ 
naychalarini  hosil  qiladi.  To’g’ri  urug’  naychalari  ga  kirib,  moyak  to’rini  hosil 
qiladi.  Moyak  to’ridan  12-15  ta  moyakni  olib  ketuvchi  naychalari  chiqib,  moyak 
ortig’i  boshchasiga qarab  yo’naladi.