Anatomiya odam tanasining shakli, tuzilishi, uning funktsiyalarini va



Download 3,64 Mb.
Pdf ko'rish
bet33/245
Sana24.01.2022
Hajmi3,64 Mb.
#407495
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   245
Bog'liq
odam anatomiyasi va fiziologiyasi

Dum  umurtqalari
 
(vertebra  coccygeae)
  odamda  4-5  ta,  ularning 
birikishidan  dum  suyagi  hosil  bo’ladi.  Ular  katta  odamda  o’zaro  birikib 
uchburchak shaklidagi dum suyagini hosil qiladi. U oldinga qarab bukilgan bo’lib, 
asosi yuqoriga uchi esa pastga qaragan. I dum umurtqasida dumg’aza suyagi bilan 
bo’g’im  hosil  qiladigan  uncha  katta  bo’lmagan  tanadan  tashqari  dum  shoxi  ham 
bor.  Dum  suyagi  odamlarda  rudiment  xolda  bo’lib,  faqat  tanasi  va  kichik  yon 
o’simtasi saqlangan.
  
 
Ko’krak  qafasi  suyaklari
  12  juft  qovurg’a,  to’sh  suyagi  va  12  ta  ko’krak 
umurtqasidan iborat, bularning birikishidan konus shaklidagi bo’shliq hosil bo’lib, 
unda muxim ichki organlar: yurak, traxeya, bronxlar, o’pka, qizilo’ngach va yirik 
qon tomirlari joylashadi. 
 
       
8-rasm. Ko’krak qafasi suyaklari
 
Qovurg’alar
  (kostaye)
  ingichka  lentasimon  yoydan  iborat  bo’lib,  suyak 
qismida  boshi,  bo’yni,  do’mbog’i  va  tanasi  bo’ladi.  Lentasimon  tanasi  o’z  o’qi 
atrofida  biroz  burilgan  bo’lib,  ichki  yuzasi,  pastki  va  yuqorigi  qirrasi  farq  qiladi. 
Qovurg’aning  ichki  yuzasida  nerv  va  qon  tomirlari  o’tadigan  egatcha  bor.
 
Qovurg’alar  tog’ay  (oldingi)  uchi  bilan  to’sh  suyagiga,  orqa  uchi  bilan  umurtqa 


42 
 
 
pog’onasiga,  orqa  suyakli  qismidagi  boshi  va  do’mboqlari  bilan  umurtqalar 
tanasiga  va  ko’ndalang  o’sig’iga  birikadi.  xaqiqiy  qovurg’alar  7  juft  bo’lib, 
bevosita o’z tog’ayi bilan to’sh suyagiga birikadi. Soxta qovurg’alar 3 juft bo’lib, 
tog’ay  bilan  o’zaro,  so’ngra  VII  qovurg’aning  tog’ayiga  birikadi.  Yetim 
qovurg’alarning,  ya`ni  XI  va  XII  qovurg’alarning  tog’aylari  xech  qayerga 
yopishmasdan,  qorin  muskullari  orasida  joylashgan  bo’ladi.  Qovurg’alarning 
suyak qismi umurtqa pog’onasiga ikkita bo’g’im hosil qilib birlashadi.(8-rasm)  
To’sh  suyaagi
 
(sternum)
yassi  toq  suyak  bo’lib,  dastasi,  tanasi  va 
xanjarsimon  o’simtasi  bor.  Odamning  20  -  25  yoshida  bu  qismlar  bir-biri  bilan 
suyakli  birikib,  yaxlit  to’sh  suyagini  hosil  qiladi.  Dastasining  yuqorigi  tomonida 
o’yig’i  bo’lib,  uning  ikki  yonida  qovurg’alar  tutashadigan  chuqurcha  bor.  To’sh 
suyagining o’simtasi xanjarsimon, ayrisimon va yumaloq bo’lishi mumkin. Dastasi 
yuqori  qismida  uncha  chuqur  bo’lmagan  bo’yinturuq  o’ymasi  bor.  Uning  yon 
tomonlarida o’mrov suyagi birikkadidan o’mrov o’ymasi joylashgan. Undan pastda 
to’sh suyagi sopining yon tomonlarida I qovurg’a tog’ayi birikadigan o’yma bor. 
Sopning pastki chekkasida II qovurg’a uchun yarim o’yma bo’lib, to’sh tanasidagi 
yarim  o’yma  bilan  qo’shilib  II  qovurg’a  o’ymasini  hosil  qiladi.  To’sh  suyagi 
sopining tana bilan qo’shilgan joyda oldinga qaragan to’sh burchagi hosil bo’ladi.  
To’sh suyagining tanasi eng uzun qismi bo’lib, uning pastki qismi yuqoriga 
nisbatan  keng.  Tananing  oldingi  yuzasida  taraqqiyot  davrida  suyak  qismlarining 
qo’shilishidan hosil bo’lgan ko’ndalang g’adir-budir chiziqlar ko’rinadi. Uning yon 
chekkasida  chin  qovurg’alar  tog’ayi  birlashadigan  qovurg’a  o’ymalari  bor.  VII 
qovurg’a o’ymasi tana bilan xanjarsimon o’simta o’rtasida joylashgan.  
 

Download 3,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   245




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish