Anatomiya odam tanasining shakli, tuzilishi, uning funktsiyalarini va

 
  Bel umurtqalari
 (vertebraye lumbales)
 odam tanasidagi eng yirik umurtqalar 
bo’lib,  soni  5  ta.  Tanasi  ko’krak  va  bo’yin  umurtqalari  tanasidan  katta  bo’lib, 
loviya shaklida. Bel umurtqalarining orqa o’simtalari yassi plastinka shaklda, yon 
o’simtalari  ingichka,  uzun,  bo’g’im  o’simtalari  esa  sagittal  joylashgan.  Birinchi 
bo’yin  umurtqasidan  beshinchi  bel  umurtqasigacha  umurtqalar  tanasi  kattalashib 
boradi. ( 6-rasm)                     

---

40 
 
 
 
           
6-rasm. Bel umurtqasi  
 
 
  Dumg’aza  suyagi
  (os  sakrum)
  odam  yoshligida  alohida  umurtqalardan 
iborat  bo’ladi,  keyinchalik  birlashib,  yaxlit  dumg’aza  umurtqasini  hosil  qiladi. 
Uchburchak  shakldagi dumg’aza  suyagining  yuqori tomoni keng bo’lib
 asosi,
 tor 
pastki tomoni
 uchi
 deyiladi. Yon tomonida quloqsimon bo’g’im yuzasi joylashgan. 
Shu 
yuza 
bilan 
u 
yonbosh 
suyakka 
birlashadi.(7-rasm) 
   
7-rasm. Do’mg’aza umurtqasi
 
 
   
Dumg’aza suyagining oldingi tomonida ko’ndalang chiziqlar bo’lib, ular xar qaysi 
umurtqaning  birikish  chegarasini  ifodalaydi.  Suyakning  old  va  orqa  tomonidagi 
dumg’aza  teshiklari  umurtqa  o’ymalarining  qo’shilishidan  hosil  bo’ladi. 
Umurtqalar  orqa  o’simtalarining  birlashib  ketishidan  dumg’azaning  o’rta  qirrasi, 
yon  o’simtalarining  birlashib  ketishidan  tashqi  qirrasi,  bo’g’im  o’simtalarining 

---

41 
 
 
birlashib  ketishidan  bo’g’im  qirrasi  yuzaga  keladi.  Umurtqa  teshiklari  birlashib, 
dumg’aza kanalini hosil qiladi. Suyakning yuqori orqa tomonida bir juft bo’g’im 
o’simtasi joylashgan. Shu o’simta bilan u bel umurtqasiga birikadi (7-rasm).