Anatomiya odam tanasining shakli, tuzilishi, uning funktsiyalarini va



Download 3,64 Mb.
Pdf ko'rish
bet113/245
Sana24.01.2022
Hajmi3,64 Mb.
#407495
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   245
Bog'liq
odam anatomiyasi va fiziologiyasi

                                     Tanglay 
Tanglay og’iz bo’shlig’ini  yuqori devorini hosil qilib u  ikki qismdan: qattiq 
va yumshoq  tanglaydan iborat.  


92 
 
 
 Qattiq   tanglay tanglayni oldingi uchdan ikki qismini tashkil qiladi. U yuqori  
jag’  suyagi  tanglay  o’simtasi  va  tanglay  suyagi  gorizontal    plastinkasidan  hosil 
bo’lgan.  Uni  qoplagan  shilliq  parda  och  pushti  rangda  bo’lib,  o’rtasida  chok 
joylashgan. Undan ikki tomonga qarab ko’ndalang tanglay burmalari  yo’naladi.  
Yumshoq  tanglay  qattiq  tanglayni  orqasida  joylashib,  tanglayni  uchdan  bir 
qismini  tashkil  qiladi.  U  qattiq  tanglayni  orqasiga  birikkan.  Uning  asosini  serbar  
biriktiruvchi  to’qima  va  unga  yopishgan  muskullar  tashkil  qilib,  ust  va  ostki 
tomondan  shilliq  parda  bilan  qoplangan.  Yumshoq  tanglayni  orqa  chekkasi  erkin 
chekka  hosil  qilib  tugaydi.  Uning  o’rtasida  tilcha  bor.  Tanglay  chodirini  yon 
chekkalaridan  ikkita  yoy:  oldingi  tanglay-til  yoyi  til  ildiziga  qarab  yo’nalsa, 
orqadagi  tanglay-yutqin  yoyi  pastga  yutqunni  yon  devoriga  yo’naladi.  Oldingi  va 
orqa  yoylar  o’rtasida  uchburchak  shaklidagi  murtak  chuqurchasi  bo’lib,  unda 
tanglay  murtagi  joylashgan.  Yumshoq  tanglay  tarkibiga  beshta  ko’ndalang  targ’il 
muskul kiradi: 
Tanglay-til  muskuli  juft,  til  ildizini  lateral  qismidan  boshlanadi.  Yuqoriga 
tanglay-til yoyini hosil qilib ko’tarilib yumshoq tanglay aponevroziga birikadi. Bu 
muskul qisqarganida tanglay chodiri pastga tushadi va tomoq teshigi torayadi. 
Tanglay-halqum  muskuli  juft,  uchburchak  shaklida.  Uning  keng  qismi 
halqumning  orqa devoridan boshlanib yuqoriga ko’tariladi va shu nomdagi yoyni 
hosil  qilib  tanglay  aponevroziga  birikadi.  U  qisqarganida  tanglay  chodiri  pastga  
tushadi va  tomoq  teshigi torayadi.  
Tilcha  muskuli  -  juft,  tanglay  aponevrozidan  boshlanib  orqa  tomonga 
yo’naladi va tilcha shilliq pardasiga birikib ketadi.  Qisqarganida tilcha ko’tariladi 
va qisqaradi. 
Tanglay  chodirini  ko’taruvchi    muskul  -  juft,  chakka  suyagi    piramidasini 
pastki  yuzasidan  va  eshituv  nayining  tog’ay  qismidan  boshlanadi.  U  vertikal 
yo’nalib tanglay aponevroziga birikadi. Qisqarganida tanglay chodirini ko’taradi. 
Tanglay  chodirini  taranglovchi  muskul  -  juft,  uchburchak  shaklida.  U 
ponasimon  suyak  o’simtasidan  va  eshituv  nayini  tog’ay  qismidan  boshlanadi. 


93 
 
 
Muskul payi qanotsimon o’simta ilmog’ini  aylanib ichkariga yo’naladi va tanglay 
aponevroziga birikadi. Qisqarganida tanglay  chodirini  taranglaydi.  
Yumshoq tanglay qattiq tanglayning davomi bo’lib, shilimshiq bilan o’ralgan 
qalin  muskul  pardadadan  tashkil  topgan.  Yumshoq  tanglay  og’izning  orqa 
tomonida pastga erkin osilib turadi. Uning o’rta qismida kichik tilcha bo’ladi. Bu 
tilcha  ovqat  yutish  vaqtida  ko’tarilib,  xalqumning  burun  qismini  berkitadi. 
Yumshoq  tanglay  skelet  muskullari  yordamida  ko’tariladi  va  yonga  cho’ziladi. 
Uning  ikki  yon  devorida  shilimshiq  pardaning  ikki  qavat  burmali  yoylari  bo’lib, 
ular  xalqum  teshigining  yon devorlarini  hosil qiladi.  Yoylar  oralig’idagi kovakda 
limfa tugunlari to’plangan bodomchasimon bezlar joylashgan. 
Til
 
(lingua).
  Til
 
og’iz  bo’shlig’i  tagida  joylashgan  muskulli  a’zo  bo’lib, 
xususiy  til  muskuliga  va  skeletga  birikkan  muskullarga  (xarakatlantiruvchi)ega. 
Tilning uchi, tanasi va ildizi farqlanadi. 
Til  ildizi  bilan  til  osti  suyagiga  birikkan  bo’lib,  uchi  erkin  holda  joylashadi. 
Tilning  xususiy  muskuli  til-tilosti,  til-bigizsimon  o’simta,  til-iyak,  til  -  tanglay 
muskullari bilan birga birikkan bo’ladi.  

Download 3,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   245




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish