Anatomiya 2014. indd

207-rasm. Avtonom reflektor yoy:

1–oldingi tarmoq; 2–orqa tarmoq; 3–orqa miya 

tuguni; 4–orqa ildiz; 5–oldingi ildiz; 6–kulrang 

qo‘shuluvchi tarmoq; 7–simpatik poya tuguni;

8–ichki a’zolarning katta nervi; 9–oq qo‘shiluvchi 

tarmoq; 10–simpatik poya.

---

487

larini innervatsiya qiladi. Vegetativ nervlar esa ichki a’zolar va 

qon tomirlar silliq mushaklarini, shuningdek, bezlarni innervat-

siya qiladi. 

Simpatik va parasimpatik nervlarning o‘zaro farqi

1. Parasimpatik nerv tizimining markazlari bir-biridan uzoqda 

va kichik sohada, simpatik nerv tizimining markazi bitta katta so-

hada joy lashgan.

2. Simpatik nerv tizimi barcha ichki a’zolarni va ko‘z olmasi-

ning silliq mushaklarini innervatsiya qiladi, parasimpatik nerv tizi-

mi esa siydik yo‘li va ba’zi bir yirik qon tomirlarda bo‘lmaydi.

3. Parasimpatik nerv tugunlari ichki a’zolar devori ichida yoki 

a’zoga yaqin joylashsa, simpatik nerv tugunlari esa umurtqa po-

g‘onasi yonida yoki oldida joylashadi.

4. Parasimpatik nervlarning tugun oldi tolalari uzun, tugun or-

qa tolalari qisqa bo‘lsa, simpatik nervlarning tugun oldi tolalari 

qisqa, tugun orqa tolalari uzun bo‘ladi. 

Simpatik va parasimpatik nervlar organizmga qarama-qarshi 

ta’sir ko‘rsatadi. Shunga qaramasdan bu ikki tizim o‘zaro ham-

korlikda faoliyat ko‘rsatadi. Masalan: parasimpatik nerv tizimi 

ta’ sirida yurak harakati sekinlashsa, tomirlarni toraytiruvchi sim-

patik nervlar faoliyati pasayib, qon tomirlar shunga mos ravishda 

kengayadi va qon oqishi sekinlashadi.