Anatomiya 2014. indd

Oraliq miya

Oraliq miya (diencephalon) murakkab tuzilishga ega. U o‘rta 

miya bilan oxirgi miya oralig‘ida joylashgan. Taraqqiyoti va fao-

liyatiga ko‘ra oraliq miyani ikki qismga: 1. Orqa (dorsal) filoge-

nez nuqtayi nazaridan yangi, afferent yo‘llar markazi bo‘rtiq so-

---

436

hasi. 2. Oldingi (ventral) filogenez jihatidan eski, oliy vegetativ 

markaz bo‘rtiq osti sohasidan iborat.

Bo‘rtiq sohasi, o‘z navbatida, ko‘ruv bo‘rtig‘i, ko‘ruv bo‘rtig‘i-

ning orqa sohasi va ko‘ruv bo‘rtig‘ining usti sohalariga bo‘li-

nadi.

Ko‘ruv bo‘rtig‘i III qorinchaning ikki yon tomoniga joylash-

gan oval shakldagi kulrang modda to‘plamidan iborat (192-rasm). 

Uning oldingi uchi torayib, ko‘ruv bo‘rtig‘ini oldingi do‘mboq-

chasi, orqa uchi esa kenga 

yib, ko‘ruv bo‘rtig‘ini yostiqchasi-

ni hosil qiladi. Ko‘ruv bo‘rtig‘ining medial yuzasi III qorincha 

bo‘shlig‘ining yon devorini, ustki yuzasi esa yon qorinchalar mar-

kaziy qismining tubini hosil qiladi.

O‘ng va chap ko‘ruv bo‘rtiqlarining ichki yuzasi o‘zaro ko‘ruv 

bo‘r tig‘i orasidagi bitishma vositasida qo‘shiladi. Uning lateral 

yuza si ichki kapsulaga tegib turadi. Pastdan va orqadan o‘rta 

miyaning qopqoq qismi bilan chegaralanadi. Ko‘ruv bo‘rtig‘ida 40 

ga yaqin hujayralar to‘plami (o‘zaklar) bo‘lib, ular o‘zaro yupqa 

oq modda qatlami

  vositasida ajralib turadi. Ularning asosiylari 

oldingi, medial, lateral, markaziy, ventrolateral va orqa o‘zaklar-

dir. Ko‘ruv bo‘rtig‘ining faoliyati juda muhimdir. U po‘stloq os-

ti sezuv markazi bo‘lib, unda bosh miya po‘stlog‘iga boruvchi af-

ferent yo‘llarning II neyroni tugaydi. Oldingi o‘zakda so‘rg‘ich-

simon tanadan keluvchi va ko‘ruv bo‘rtig‘ini hidlov sohasi bi-

lan bog‘lovchi Vik-d-Azir yo‘li tugasa, ventrolateral o‘zakda me-

dial qovuzloq tugaydi. Yostiqcha esa po‘stloq osti ko‘ruv markazi 

bo‘lib, unda ko‘ruv yo‘li tolalari tugaydi.

Ko‘ruv bo‘rtig‘ining orqa sohasi juft: lateral va medial tizza-

simon tanalardan iborat. Tizzasimon tanalar cho‘zinchoq oval 

shaklida bo‘lib, o‘rta miya tomidagi tepaliklar bilan ularning 

qo‘lchalari vositasida bog‘ langan. Lateral tizzasimon tana ustki 

tepalik va yostiqcha bilan birgalikda po‘stloq osti ko‘ruv markazi,