Anatomiya 2014. indd

  yoki 

tash qariga

 buraladi (21- f rasm).

2. G‘altaksimon bo‘g‘imda bo‘g‘im hosil qiluvchi suyaklar-

dan birining uchi g‘altak shaklida, ikkinchisining uchi esa shun-

ga mos kemtik (barmoq falangalari o‘rtasidagi bo‘g‘im) bo‘la-

di (21- d rasm). Bunday bo‘g‘imda frontal sathda joylashgan 

ko‘ndalang o‘q atrofida bukish

 va yozish harakati bajariladi.

3. Vintsimon bo‘g‘im

 g‘altaksimon bo‘g‘imning bir turi bo‘lib, 

---

71

g‘altakning o‘ymasi burama shaklda bo‘ladi. Bir suyakning bo‘g‘im 

yuzasida suyak qirra bo‘lsa, ikkinchi suyakning bo‘g‘im chuqur-

chasida yo‘naltiruvchi egat (yelka-tirsak bo‘g‘imi) bo‘ladi. Bu 

bo‘g‘imda ham harakat g‘altaksimon bo‘g‘imga o‘xshab ko‘nda-

lang o‘q atrofida bukish va yozish bo‘ladi.

Ikki o‘qli bo‘g‘imlar suyak uchlarining shakliga qarab uch tur-

ga bo‘linadi:

1. Ellipssimon bo‘g‘imda

  suyaklardan birining uchi ellips 

shaklidagi bo‘g‘im boshchasini hosil qilsa, ikkinchisi shunga mos 

chuqurcha hosil qiladi (21- e rasm). Bunday bo‘g‘imda harakat 

ikki: frontal va sagittal o‘q atrofida bo‘ladi. Frontal o‘q atrofida 

bukish va yozish, sagittal o‘q atrofida yaqinlash tirish va uzoqlash-

tirish (bilak-kaft usti bo‘g‘imi) harakatlari bajariladi.

2. Egarsimon bo‘g‘imda

 suyaklarning uchlari bir-biriga min-

gashib turuvchi egar shaklida bo‘ladi (21- g rasm). Bunday bo‘-

g‘im birinchi kaft suyagi va trapetsiyasimon suyak o‘rtasida 

uchraydi. Bu bo‘g‘imda harakat xuddi ellipssimon bo‘g‘imdagi-

dek ikki o‘q atrofida kechadi.

3. Do‘ngli bo‘g‘imda

  bir suyakning bo‘g‘im yuzasi do‘ng, 

ikkinchisida esa shunga mos o‘yiq (tizza bo‘g‘imi) bo‘ladi. Bu 

bo‘g‘imda harakat frontal o‘q atrofida bukish va yozish bo‘lsa, 

bo‘y lama o‘q atrofida burish bo‘ladi.

Ko‘p o‘qli bo‘g‘imlar unda ishtirok etadigan suyaklarning 

uchlari shakliga va bir-biriga nisbatan joylashishiga qarab uch 

turga bo‘li nadi:

1. Sharsimon bo‘g‘imda

  suyaklardan bittasining uchi sharsi-

mon, ik kinchisining uchi esa shunga mos chuqurchadan iborat 

(21- a rasm). Bo‘g‘im chuqurchasi, odat-

da, kichikroq, shuning uchun bunday bo‘-

g‘imda harakat erkinroq va uch o‘q atrofi-

da: frontal o‘q atrofida bukish va yozish; 

sagittal o‘q atrofida tanaga yaqinlashti rish 

va uzoqlashtirish; bo‘y lama o‘q atro fida 

burish sodir bo‘ladi.