Anatomiya 2014. indd

Oshqozon osti bezi

Oshqozon osti bezi (pancreas)  cho‘zinchoq kulrang pushti 

rang li a’zo bo‘lib, oshqozonning orqasida I–II bel umurtqala-

ri sohasida ko‘ndalang yotadi (115-rasm). Uning uzunligi 12–15 

sm, og‘irligi katta yoshdagi odamlarda o‘rtacha 80 g bo‘ladi. Uni 

tashqi tomondan yupqa biriktiruv chi to‘qimali kapsula qoplagan 

bo‘lib, undan bez bo‘lakchalari ko‘rinib turadi. Qorinparda uni 

old va qisman pastki yuzalarini qoplaydi. Oshqozon osti bezining 

uch: boshchasi, tanasi va dumi tafovut qilinadi. Oshqozon osti be-

zining boshchasi

  yassi shaklda bo‘lib, I–III  bel umurtqalari so-

hasida o‘n ikki barmoq ichakning botiq yuzasiga birikib turadi. U 

orqa yuzasi bilan pastki kavak venaning ustida yotsa, oldingi yuza-

sini ko‘ndalang chambar ichak kesib o‘tadi. Oshqozon osti bezi-

ning tanasi

 uch qirrali shaklda bo‘lib, I bel umurtqasining oldi-

da o‘ngdan chapga qarab yo‘nalib, taloq darvozasigacha boruvchi 

bezning dum qismiga o‘tib ketadi. Osh qozon osti bezi tanasida ol-

dingi ustki, orqa va oldingi pastki yuzalar tafovut qilinadi. Oldin-

gi ustki yuza orqa yuzadan yuqori qirra

, oldingi ustki yuza oldingi 

pastki yuzadan oldingi qirra va oldingi pastki yuza orqa yuzadan 

pastki qirra vositasida ajralib turadi. Oshqozon osti bezining dumi

 

chapga va yuqoriga taloq darvozasiga yo‘nalgan bo‘ladi. Oshqo-

zon osti bezi faoliyat jihatidan aralash, tuzilishi jihatidan murak-

kab alveolyar-naysimon bez hisoblanadi. Uning tashqi sekretsiya 

qismini oshqozon osti bezi bo‘lakchalari tashkil qiladi. Bo‘lak-

chalarning naychalari qo‘shilishidan hosil bo‘lgan oshqozon os-

ti bezining chiqaruv nayi

, uning dumidan boshlanib, bezning ta-

nasi va boshida chapdan o‘ngga qarab o‘tib umumiy o‘t yo‘li bi-

lan qo‘shiladi va o‘n ikki barmoq ichakning katta so‘rg‘ichiga 

ochiladi. Oshqozon osti bezi nayining ochilish sohasida qisuvchi 

mushak

  joylashgan. Oshqozon osti bezining boshi sohasida ho-

sil bo‘lgan qo‘shimcha naycha o‘n ikki barmoq ichakning kichik 

so‘rg‘ichiga ochiladi. Oshqozon osti bezining ichki sekretsiya qis-

---

237

mi, uning bo‘lakchalari o‘rtasida joylashgan alohida epiteliy hu-

jayralaridan tashkil topgan pankreatik orolchalardan iborat.