Anatomiya 2014. indd

Kurak-o‘mrov bo‘g‘imi

 (articulatio acromioclavicularis)

 

akro-

mionning bo‘g‘im yuzasi bilan o‘mrov suyagi akromion bo‘g‘im 

yuza si o‘rtasida hosil bo‘ladi. U yassi bo‘g‘imlar turkumiga ki-

rib harakati che 

garalangan. Bo‘g‘im xaltasini ustidan akro-

mion-o‘mrov boylami mus tahkamlab turadi. Bundan tashqari bu 

bo‘g‘imni mustahkam 

lash da bo‘g‘imdan tashqarida joylashgan 

tumshuqsimon-o‘mrov boylami ham ishtirok etadi. Bu bo‘g‘imda 

boylamlar mustahkam bo‘lgani uchun harakati chegaralangan 

bo‘lib uch o‘q atrofida sodir bo‘ladi.

Qo‘lning erkin qismi suyaklarining birlashuvi

Yelka bo‘g‘imi

 (articulatio humeri)

 

(44-rasm) yelka suya-

gi boshchasi va kurak suyagining bo‘g‘im chuqurchasi o‘rtasida 

hosil bo‘ladi. Yelka suyagining sharsimon bo‘g‘im yuzasi kurak 

suyagining bo‘g‘im chuqurchasiga mos kelmagani tufayli uning 

atrofini qo‘shimcha tog‘ay halqa lab

 

o‘raydi. Bu bo‘g‘im la-

bi kurakning bo‘ g‘im yuzasini chuqurlashtirib, yelka suyagining 

boshiga moslaydi. Bo‘g‘im xaltasi yupqa va keng bo‘lib, harakat 

vaqtida burmalar hosil qiladi. Uning yuqori qismi tum shuqsimon 

o‘simtadan boshlanib yelka suyagining anatomik bo‘ynining 

---

93

yuqo ri qismiga yopishgan tumshuqsimon-yelka boylami hisobiga 

qalinlashgan bo‘ladi.

Yelka bo‘g‘imining xaltasi o‘z atrofida joylashgan mushaklar 

payi tolasi hisobiga qalinlashadi. 

Yelka bo‘g‘imining o‘ziga xos xususiyati shundaki, bo‘g‘im 

xaltasining ichida yelka ikki boshli mushagining uzun boshi payi 

o‘tadi. Bu bo‘g‘imni mustahkamlashda uning atrofida joylash-

gan yelka kamari mushaklari ishtirok etadi. Yelka bo‘g‘imi shakl 

jihatidan sharsimon bo‘g‘im turkumiga kiradi. Uning boylamla-

ri kam va bo‘g‘im xaltasi keng bo‘lgani uchun harakati erkin 

bo‘lib, uch o‘q atrofida sodir bo‘ladi. Sagittal o‘q atrofida qo‘lni 

tanaga yaqinlashtirish va uzoq lashtirish; frontal o‘q atrofida bu-

kish va yozish; vertikal o‘q atrofida yelkani bilak va panja bilan 

birgalikda ichkariga va tashqariga burish, shuningdek, aylanma 

harakat qilish mumkin.

Tirsak bo‘g‘imi

 (articulatio cubiti, 45-, 46-rasm)

 

murakkab 

bo‘ g‘im hisoblanadi. Uning hosil bo‘lishida uchta suyak: yelka 

suyagining pastki uchi, bilak va tirsak suyaklarining yuqori uchi 

ishtirok etadi.

Bu bo‘g‘imda bitta umumiy bo‘g‘im xaltasi ichida uchta alohi-

da: yelka-tirsak, yelka-bilak va proksimal bilak-tirsak bo‘g‘imla-

ri joylash gan bo‘ladi.

Yelka-tirsak bo‘g‘imi

 

yelka suyagi g‘altagi bilan tirsak suya-

gi g‘altak o‘ymasi o‘rtasida hosil bo‘ladi. Shakl jihatidan g‘altak-

simon bo‘g‘im hisoblanadi. Ammo g‘altakning o‘rtasidagi o‘yma-

cha bir tomonga qiyshayib turgani uchun bo‘g‘im yuzasi vintsi-

mon shaklni oladi. Bu bo‘ g‘imda harakat bir o‘q atrofida bo‘lib, 

tirsakni bukish va yozish mumkin.

Yelka-bilak bo‘g‘imi

 

yelka suyagi bosh-

chasi bilan bilak suyagi bosh chasidagi bo‘g‘im 

chuqurchasi o‘rtasida hosil bo‘ladi. U shakl 

jihatidan sharsimon bo‘g‘im hisoblanadi. Bu