Anatomiya 2014. indd



Download 4,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet46/722
Sana02.01.2022
Hajmi4,54 Mb.
#309004
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   722
Bog'liq
Anatomiya 2014. indd

Fiziologik regeneratsiya 

odamda hamma vaqt kundalik mo‘ta-

dil hayotida sodir bo‘lib turadi, halok bo‘layotgan hujayralar uz-

luksiz ravishda yangilari bilan almashinib turadi. Terining qop-

lovchi epiteliyida hamma vaqt qurigan hujayralar ajralib turadi. 

Epiteliyning chuqur qavatlarida esa hujayralar doimo ko‘payib tu-

radi. Ulardan yuza tomon o‘z shaklini to qurushqoq plastinkaga 

aylantirguncha epiteliy o‘sib boradi.



Tiklanuvchi regeneratsiya 

to‘qimalarning patologik holati tu-

fayli yuz beradi. Unda shikastlangan to‘qimalar yaqinida joylash-

gan hujayralar to‘qimalar hosil bo‘ladigan manba hisoblanadi. 

Hujayralarning ko‘payishi, yosh, yetilmagan hujayralarning ho-

sil bo‘lishi, keyinchalik ro‘y beradi. Nuqsonga yaqin to‘qimalar-

da, odatda, kompensator gipertrofik jarayon rivojlanadi. Bu shi-

kastlangan a’zo funksiyasining tiklanishga olib keladigan regene-

ratsion gipertrofiyadir.

Ko‘pchilik a’zolarda to‘qimalar o‘sadigan manba hisoblanuv-

chi regeratsiya markazlari bo‘ladi. Suyak to‘qimasi uchun bunday 

markaz bo‘lib suyak usti pardasi, qon uchun – ko‘mik, epiteliy 

to‘qimasi uchun ularning bazal qatlami xizmat qiladi.

To‘liq va chala regeneratsiya tafovut qilinadi. To‘liq regene-

ratsiya deb to‘qimalarning tiklanishiga aytiladi. Bunda nuqson 

o‘rnini egallagan to‘qima ham tuzilishi, ham funksiyasi bo‘yicha 




60

yo‘qotilgan to‘qimaga muvofiq keladi. Chala regeneratsiya deb 

biriktiruvchi to‘qima o‘sishi hisobiga nuqsonning chandiq to‘qi-

maga aylanishiga, ya’ni nuqson o‘rnida chandiq hosil bo‘lishi-

ga aytiladi. To‘qimalarning yirik nuqsonlarida bunday chala re-

generatsiya to‘liq regeneratsiyaga nisbatan ko‘proq kuzatiladi. 

Ko‘pchilik yaralar ana shunday bo‘ladi. Chala regeneratsiyada 

hosil bo‘ladigan yosh biriktiruvchi to‘qima granulyatsion to‘qima 

deb ataladi. Bu nom shunga bog‘liqki, granulyatsion to‘qima yu-

zaga bo‘rtib turuvchi mayda qon tomirlarining juda ko‘p to‘rlari 

mavjudligi tufayli mayda donachali sathga egadir. Granulyatsion 

to‘qima ko‘pgina yosh biriktiruvchi to‘qima hujayralarining mas-

sasidan iborat bo‘ladi. Granulyatsion to‘qima asta-sekin yetilib 

boradi. Unda ochroq bo‘yaluvchi birmuncha cho‘zinchoq shakl-

ga ega va epitelial hujayralarga o‘xshash hujayralar paydo bo‘ladi. 

Bunday hujayralar epiteliod hujayralar deb ataladi. Keyinchalik 

ular yanada cho‘ziq shaklga kirib fibroblastlarga aylanadi.

Tiklanayotgan to‘qima innavatsiyasini ta’minlash muhim 

shart – sharoit hisoblanadi. Mahalliy ham markaziy innovatsiya-

ning buzilishi regeneratsiyaga keskin ravishda to‘sqinlik qilishi 

mumkin. Regeneratsiya jarayonining mo‘tadil kechishi uchun or-

ganizmdagi endokrin bezlarining mo‘tadil fiziologik funksiyasi 

lozimdir. Ba’zan regeneratsiya natijasida to‘qimalar ortiqcha ri-

vojlanadi. Granulyatsion to‘qimaning ortiqcha hosil bo‘lishi yov-

voyi go‘sht deb ataladi. Suyak siniqlari bitayotganda yosh to‘qi-

maning o‘sib ketishi suyakning keskin yo‘g‘onlashishiga olib ke-

lishi mumkin.


Download 4,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   722




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish