Anatomiya 2014. indd

MODDA VA ENERGIYA ALMASHINUVI

Modda almashinuvi tirik organizmning asosiy xususiyatidir. 

Orga nizmning sarfini to‘ldirish, tana massasini saqlash va o‘sish 

ehtiyojla rini qondirish uchun unga tashqi muhitdan doimo oqsil, 

yog‘, ug levod lar, vitaminlar, mineral tuzlar va suv tushib turishi 

kerak. Organizmda bu moddalar kimyoviy parchalanadi va hujay-

ralarning tarkibiy qismiga kiradi. Moddalarning hujayralar tomo-

nidan o‘zlashtirilishi, oddiyroq kimyoviy moddalardan murakkab 

kimyoviy birikmalar hosil bo‘lishi, organizmda tirik protoplazma 

sintezining maj muasi assimilyatsiya deyiladi. Bu bilan bir qatorda 

hujayralar tarkibiga ki radigan moddalarning parchalani shi – dis-

similyatsiya jarayoni ro‘y be radi. Bunda parchalanishining oxirgi 

moddalari – CO

2

, H

2

O va NH

2

 hosil bo‘lib, organizmdan chiqa-

rib yuboriladi. Assimilyatsiya va dis similyatsiya jarayonlari birga-

likda moddalar almashinuvi deyiladi.