Anatomiya 2014. indd

ANATOMIYANI O‘RGANISH USULLARI

Odam anatomiyasi, asosan murdada o‘rganiladi, lekin bu bo-

rada shifokorlik (vrachlik) ixtisosini egallaydigan kishi tirik odam 

bilan ham munosabatda bo‘lishini e’tibordan chetda qoldirmasli-

gi lozim. Shuning uchun odam organizmi va a’zolarining tuzilishi, 

topografiyasi, asosan murdada hamda turli usullar bilan va mavjud 

texnikadan foydalangan holda tirik odamlarda ham o‘rganiladi. Bu 

usullar quyidagilar:

1. Kesib preparatlar tayyorlash usuli. Bunda skalpel (pichoq-

cha) va pinset bilan murda a’zolarini kesish orqali preparatlar tay-

yor lanadi.

2. Inyeksiya usuli – ichi kavak a’zolar va qon tomirlariga turli xil 

rang li moddalar yuborib to‘ldirib o‘rganish usuli.

3. Palpatsiya – tirik odamda a’zo va to‘qimalarni paypaslab 

ko‘rib o‘rganish usuli.

4. Perkussiya – a’zo va to‘qimalarni barmoq yoki bolg‘acha bi-

lan urib ko‘rib aniqlash. Bu ikki usul poliklinika va kasalxonalarda 

keng qo‘llanilib, undan a’zolarning chegaralarini aniqlashda foy-

dalaniladi.

5. Auskultatsiya usuli – maxsus eshitish asboblari yordamida 

a’zolar (yurak, o‘pka)ning ishlab turgandagi tovushi eshitib ko‘ri-

ladi. Bu usul a’zo larning normal yoki kasallik holatini aniqlashga 

yaxshi yordam beradi.

---

6

6. Antropometriya usuli – bunda gavdaning uzunligi, kengligi 

va og‘irligi o‘lchanib, olingan ma’lumotlar organizmning ayrim bo‘-

laklariga taqqoslanib, ularning oshishi yoki o‘zgarganligi kuzatib bo-

riladi.

7. Rentgenoskopiya va rentgenografiya usullari – bunda rent-

gen nuri yordamida a’zo va to‘qimalarning holati ko‘riladi yoki tas-

virga olib o‘rganiladi.

8. Korroziya yoki yemirish usuli – a’zolar tez qotadigan mod-

da lar bilan to‘ldirilib, to‘qimasi kuchli kislota ta’sirida yemi riladi 

va a’zolarning shakli o‘rganiladi.