Analitik kimyo laboratoriyasida ishlash qoidalari. I analitik guruh kationlari sifat reaksiyalari

Nessler (K₂[HgI₄] va KOH aralashmalari) reaktivi bilan reaksiyasi
Nessler reaktivi bilan ammoniy ioni qizil-qo‘ng‘ir cho‘kma hosil qiladi:
NH₄⁺+2[HgJ₄]^2-+4OH^-=[OHg₂NH₂]J(ch)+7J^-+3H₂O
Sezgir reaksiya bo‘lib, juda kam miqdordagi ammoniy ionini ochish mumkin. Reaksiyaga og‘ir metall tuzlari xalaqit beradi.
Reaksiyani bajarish
Probirkaga 1-2 tomchi ammoniy tuzi eritmasidan olib, 2 tomchi Nessler reaktividan tomizing (bu reaksiyani buyum oynachasida ham bajarish mumkin) qizil-qo‘ng‘ir cho‘kma hosil bo‘ladi. Agar ammoniy ioni kam bo‘lsa, eritma sariq yoki qo‘ng‘ir rangga bo‘yaladi.

9ilova

Yuqoridagi reaksiyalar asosida I guruh kationlarining reaksiyalari jadvali tuzildi.

Reagentlar	Kationlar
	Na^+	K^+	NH4^+
1	2	3	4
Mg(UO2)3(CH3COO)8	NaMg(UO2)3(CH3COO)9 Sarig chokma
K[Sb(OH)6]	Na[Sb(OH)6] Oq cho’kma	-	-
Na3[Co(NO2)6]	-	K2Na[Co(NO2)6] Sarig chokma	(NH4)2Na[Co(NO2)6] Sarig chokma
Na2Pb[Cu(NO2)6]	-	K2Pb[Cu(NO2)6] qora cho’kma	(NH4)2Pb[Cu(NO2)6] qora cho’kma
КОН, NaOH	-	-	Isitish bilan NH3 ajralib chiqadi
K2[HgI4] va КОН Nessler reaktivi	-	-	[Hg2N]J  H2O qizil-qo‘ng‘ir cho‘kma
Alangani bo‘yalishi	Sariq	Och binafsha	-
Qizdirilganda	Qiyin uchuvchan	Qiyin uchuvchan	Parchalanadi

8-ilova'>-ilova

I analitik guruh kationlari NH₄⁺_, K⁺, Na⁺

№	Aniqla nadigan ion	Qo`shiladigan reaktiv	Kimyoviy reaksiyaning borishi	Kuzatiladi gan o`zgarishlar	Reaksiyaning bajarilishi
1	NH4^+	NaOH va KOH	NH4Cl +NaOH = NaCl + H2O +NH3	Lakmusli qog`oz rangini o`zgarishi	Ammoniy tuzining 2-3 tomchi eritmasi 3-4 tomchi ishqor qo`shiladi. Probirka suv hammomida qizdiriladi.
	NH4^+	Nessler reaktivi (K2(HgJ4)	NH4Cl+ 2K2(HgJ4) + 4KOH = [Hg2ONH2]J + 3H2O +7KJ + KCl	To`q sariq jigar rang cho`kma	Ammoniy tuzining 1 tomchi eritmasiga 5-6 tomch suv 1-2 tomchi Nessler reaktivi quyiladi
2	K^+	Natriy gidrotartarat NaHC4H4O6	KCl + NaHC4H4O6 = KHC4H4O6 + NaCl	Oq kristal cho`kma	Kaliy tuzining 3-4 tomchi eritmasiga shuncha reaktiv qo`shiladi. Probirkani sovuq suv oqimida ushlab turiladi va shisha tayoqcha bilan ishqaladi probir kadevorlari
	K^+	Natriy coboltanitrat Na3[Co(NO2)6]	Na3[Co(NO2)6] +KCl = K2Na[Co(NO2)6]  + 2NaCl	Sariq cho`kma	Kaliy tuzining 2-3 tomchi eritmasiga shuncha reaktiv qo`shiladi reaksiya seziluvchandir.
3	Na^+	Kaliy digidro-antimonat KH2SbO4	NaCl + KH2SbO4 = NaH2SbO4 + KCl	Oq kristall cho`kma	Na tuzining 4-5 tomch eritmasiga shuncha reaktiv qo`shiladi. Reaksiya sovuq suv oqimida K dagidek o`tkaz
	Na^+	Magniy-uranilatsetat Mg[(UO2)3(CH3COO)8]	NaCl + Mg[(UO2)3(CH3COO)8] +CH3COOH+9H2O = NaMg[(UO2)3(CH3COO)9]9H2O + HCl	Ko`kish sariq cho`kma	Soat oynasiga natriy tuzi eritmasidan 1 tomchi tomiziladi va quritiladi, sovitiladi magniyuranilatsetatning eritmasidan tomiziladi sariq oktaedirik va tetraedirik kristall hosil bo`ladi.

10-ilova

Venn diagrammasi




NH_{4
ammoniy kationi}

K⁺
Kaliy kationi





I guruh
kationlari



Na^{+
natriy kationi}

11-ilova

12-ilova

13-ilova

TESTLAR
1.Analitik kimyo fani nimani urganadi?
mоddaning Kimyoviy xоssasini
kimyoviy xоssasini
*mоddaning sifat va miqdоr tarkibini
mоddaning tuizilishini
2.Katiоn va aniоn deganda nimani tushunasiz?
katоd va anоd elektrоdlari
*katоdga tоrtiluvchi musbat iоnnni va anоdga tоrtiluvchi manfiy iоnni
kislоta kоldigi tuzlarning kоldigi
3. Katiоnlar necha guruhga bulinadi?
3
4
5
*6
4.Birinchi guruh katiоnlarini ko’rsating.
*К⁺ , Na⁺, NH⁴⁺
Nа,⁺, Мg²⁺, Bа²⁺, К⁺
К⁺, Nа⁺, Нg⁴⁺, Мg²⁺
Мг²⁺ , Cа²⁺, Сr²⁺, Bе²⁺
5.Na⁺ katiоnini оchishning asоsiy reaktivini ko’rsating?
Cо(NО₂)₃,
BaCl₂,
*KH₂SbО₄,
AlCl₃
6.NH₄⁺ katiоnini aniqlоvchi asоsiy reagentni ko’rsating?
KNО₃
Hg(NО)₂
AgNО₃,
*K₂[HgH₄]
7.K⁺ katiоnini оchishning asоsiy reaktivini ko’rsating?
HgCl₂
* Na₃[Co(NO₂)₆]
AgNО₃,
K₃[Fe(CN)₆]

11-ilova

Uyga vazifa.
Na⁺ ionini magniy uranilatsetat bilan, K⁺ ionini kaliy geksanitrokobalt (III) bilan reaksiya tenglamalarini yozing. Nima uchun bu reaksiyalarni kuchli kislotali va ishqoriy muhitda olib borilmasligini tushuntiring.Na⁺ ionini rux uranilatsetat bilan, K⁺ ionini kaliy geksanitrokobalt (III) bilan reaksiya tenglamalarini yozing. Nima uchun bu reaksiyalarni kuchli kislotali va ishqoriy muhitda olib borilmasligini tushuntiring.