Analitik kimyo- mustaqil kimyoviy fan sifatida. Analitik kimyoning qishlok xo’jaligidagi ahamiyati. Analitik kimyoning rivojlanish davrlari



Download 102,5 Kb.
bet6/6
Sana26.06.2021
Hajmi102,5 Kb.
#101668
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
ANALITIK KIMYONING QISHLOQ XO'JALIGIDAGI AHAMIYATI

Analitik reaksiyalar

Eritmalarda ionlarni topish uchun kuzatilishi oson bo’lgan tashqi effekt, masalan, eritma rangining o’zgarishi, cho’kma tushishi yoki erishi, gaz chiqishi bilan boradigan reaksiyalar qo'llaniladi. Ionlarni topishga yordam beradigan ta'sir etuvchi moddalar tegishli ionlarning reaktivlari yoki reagentlari, bunda ro’y beradigan kimyoviy o’zgarishlar esa analitik reaksiyalar deb ataladi. Analitik reaksiyalarning haqiqatda sodir bo’layotganligini ko’rsatuvchi tashqi effektli reaksiyalarga misollar keltiramiz:

a) eritma rangining o’zgarishi:

FeC13+3NH4SCN → Fe(SCN)3+3NH4C1

b) cho’kma tushishi (yoki erib ketishi):

BaC12+H2S04 →↓ BaS04+2HC1

Bunda oq, kristall cho’kma BaS04 hosil bo’ladi.

v) gaz ajralib chiqishi:

BaS03+2HC1 →BaC12+S02↑ + H20

Analizni bajarishda ta'sir ettiriladigan moddaning miqdoriga va ishlatiladigan eritmalarning hajmiga qarab sifat analizining usullari 1955 yildan boshlab, quyidagilarga bo’linadi.

Oldingi nomlanish

Yangi nomlanish

Olingan modda miqdori

g

ml

Makroanaliz

Gramm – usul

1 – 10

10 – 100

Yarimmikroanaliz

Santi.gramm-usul

0,05 – 0,5

1 – 10-2

Mikroanaliz

Milligramm-usul

10-3 – 10-6

0,1 – 10-4

Ultromikroanaliz

Mikrogramm-usul

10-6 – 10-9

10-4 – 10-6

Submikroanaliz

Nonogramm-usul

10-9 – 10-12

10-7 – 10-10

Subultromikroanaliz

Pikogramm-usul

10-12

10-10

Yarim mikroanaliz bir qator afzalliklarga ega:

a) kam miqdorda reaktivlarni ishlatish;

b) sentrifugalashni filtrlash bilan almashtirish;

v) kichik hajmli idishlardan foydalanish;

ѓ) maxsus reaktiv (dimetilglioksim, α-nitroza, β-naftol)lardan foydalanish;

d) analizni tez bajarish;

e) laboratoriya xona havosini iflos bo’lmasligi;

Makroanaliz moddaning nisbatan ko`proq miqdori (0,5-1g) atrofida tеkshiriladi. Mikroanalizda esa moddaning 5-10 mg miqdori tеkshiriladi. Yarim mikroanalizda miqdori 20 mg dan 40 mg gacha bo`lgan moddalar tеkshiriladi. Kimyoviy analiz yarimmikro usulda bajarilganda reaktivlar oz sarflanadi, tajriba kichik hajmli idishlarda (probirkalarda) o’tkaziladi. Cho’kmalarni eritmadan ajratish uchun sentrifugadan foydalaniladi, qizdirish mikrohammomda, bug’latish esa chinni kosachalarda gorelka alangasida isitish orqali o’tkaziladi. Bunda reaktivlar tejaladi va umuman analiz o’tkazish qulay bo’ladi. Agar analiz to’g’ri bajarilsa, yarimmikro usul juda aniq natijalar beradi. Shuning uchun moddalarni sifat jihatidan kimyoviy analiz qiilishda asosan yarimmikro usuldan keng foydalaniladi.



Sifat va miqdoriy analizning mikro- va yarimmikro usullarida analitik effekt ko’z bilan kuzatilsa, mikro - ultramik-ro- va submikro usullarda maxsus asboblar: lupa yoki mikroskop, mikrotarozi, mikrobyuretkalar va boshqalardan foydalaniladi.

Analitik reaksiyalarning asosiy turlari

Analitik reaksiyalar kimyoviy jarayonlar bo’lib, elementlarni ajratish, topish va miqdorini aniqlash uchun foydalaniladi. Kimyoviy o’zaro ta'sirlanish xarakteriga qarab analitik reaksiyalar ham almashinish, biriktirib olish, parchalanish, ajratish, oksidlanish-qaytarilish reaksiyalariga bo’linadi. Analiz uchun ko’pincha almashinish reaksiyalaridan foydalaniladi.

Misollar: a) Cho’ktirish, ya'ni geterofazali reaksiya, qattiq faza – cho’kma hosil bo’ladi:

MgC12+2NaOH= ↓ Mg(OH)2+2NaC1

Bu reaksiyaning teskarisi – cho’kmaning erishi:

Mg(OH)2+2HC1 = MgC12+2H20

b) Neytrallash reaksiyasi, ya'ni kislota va asoslar orasida boradigan reaksiyalar - tuz va suv hosil bo’ladi:

HC1 + NaOH= NaCl + H20

v) Gidrolizlanish reaksiyasi, ya'ni moddaning suv bilan o’zaro reaksiyaga kirishishi:

KNO2+H2O↔ KOH+ HNO2
Foydalanilgan abiyotlar:


  1. M.S. Mirkomilova “Analitik kimyo” O’zbyokiston – 2003 y

  2. M.S. Mirkomilova “Analitik kimyo” O’zbyokiston – 2001 y

  3. K,Axmerov, R. Sayfiddinov “Umumiy va anorganik kimyo”

O’zbyokiston – 2003 y

  1. V.P. Vasilev “Analitik kimyo” O’zbyokiston – 2000y

  2. SH.Nazarov va boshk “Analitik kimyo” Ukituvchi – 2000 y

  3. N.L. Parpiev va boshk. “Anorganik kimyo nazariy asoslari”

O’zbyokiston – 2000 y
Download 102,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish