Analitik, fizik-kolloid va biologik kimyo

2.Ionlarning harakatlanish tezligi. Anion bilan kationning zaryadlar kattaligi bir xil bo‘lib, ular baravar tezlik bilan harakatlanayotgan bo‘lsa, anionlarning tashigan elektr miqdori kationlarning tashigan elektr miqdoriga teng bo‘ladi.

Ionlarning harakatlanish tezligi ularning tabiatiga, maydon kuchlanganligiga, kontsentratsiyaga, haroratga, muxitning qovushqoqligiga bog‘liqdir. Tok berilgunga qadar ionlar turli yo‘nalishda tartibsiz harakatda bo‘ladi, tok berilgandan keyin esa, anionlar anod tomonga, kationlar katod tomonga harakatlanadi.

` rasm.

Ionlarning harakatlanish tezligini o'lchash asbobi

Ionlarning harakatlanish tezligi, odatda elektr o‘tkazuchanlik asosida hisoblab topiladi.

Ionlarning 18°C dagi absolyut tezliklari (sm/sek) 1-Jadval

Kation	Tezligi	Kation	Tezligi
H^+	0,000620	OH^-	0,002050
NH4^+	0,000760	Br^-	0,000812
K^+	0,000762	I^-	0,000796
Ag^+	0,000642	Cl^-	0,000791
Na^+	0,000520	NO3^-	0,000740

3. Elektroliz. Faradey qonunlari.

Elektrolit eritmasidagi yoki suyuqlanmasidan doimiy elektr toki o‘tganda elektrodlarda sodir bo‘ladigan oksidlanish – qaytarilish jarayoniga elektroliz deyiladi.

Elektrodlarda kimyoviy reaktsiyalar elektr energiyasi hisobiga amalga oshiriladi. Elektrolizda katod –qaytaruvchi, chunki u kationlarga eletronlarni beradi, anod – oksidlovchi, chunki u atomlardan elektronlarni qabul qiladi.

.Ingliz olimi M. Faradey elektroliz natijasida ajralgan moddalar miqdorini o‘rganib quyidagi ikkita qonunni yaratdi:

1. 
   Elektroliz jarayonida hosil bo‘layotgan modda massasi eritmadan o‘tgan elektr tokining miqdoriga va vaqtga to‘g‘ri proportsionaldir.
   
2. 
   Turli elektrolitlar orqali teng miqdor elektr toki o‘tganda elektrodlarda ekvivalent miqdorda moddalar ajralib chiqadi.
   

Masalan HCl, AgNO₃, CuSO₄ eritmalar orqali 96500Kl elektr toki o‘tkazilganda elektrodlarda muvofiq ravishda 1 g N₂, 107,9 g Ag va 31,8 g Cu ajralib chiqadi.

Faradey qonunining matematik ifodasini quyidagi formulalar bilan ifodalash mumkin

m = k · Q (1)

m – modda massasi

k – moddaning elektrokimyoviy ekvivalenti

Q = i · t (2)

Q –elektr miqdori (kulon hisobida)

i- tok