Amonova shaxinabonu

ORALIQ NAZORAT

MMT-80 GURUH TALABASI

AMONOVA SHAXINABONU

2-VARINT

SAVOLLAR

1. Moliyaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati

2. Moliyaviy tizim sohalari va bog’inlari.
3. Foiz stavkasiga hisob-kitob pul birligining ta’siri.

javoblar

1. 
   “Moliya” arabcha so’z bo’lib, o’zbek tilida eng umumiy tarzda “pul mablag’lari” ma’nosini anglatadi. Bu so’z ona tilimizda ishlatilishining quyidagi ko’rinishlari mavjud
   

Moliyaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati:

maqsadli pul fondlarini tashkil etish, jamlash, taqsimlash va ishl a tish yuz a sidan paydo bo’l adigan i qtiso d i y munosabatlar majmui;

pul mablag’larini shakllantirish, taqsimlash, ularni sarf qilish tizimi (masalan, moliya yili, moliya kapitali, moliyaviy tizim);

biror shaxs, oila, jamoa, muassasa, tashkilot yoki davlat tasarrufidagi pul mablag’lari (masalan, korxona moliyasi);

Moliyani ijtimoiy va iqtisodiy mohiyati davlat va boshqa davlatlar, jismoniy va yuridik shaxslar o'rtasida pul mablag'lari shakllanadigan markazlashmagan va markazlashgan pul mablag'larini taqsimlash, shakllantirish va ulardan foydalanish munosabatlarida yuzaga keladigan munosabatlarga bog'liq.

Monetar va taqsimlovchi munosabatlarning jamiyati moliyalashtirishning iqtisodiy mohiyatidir, bu holda ishlab chiqarish aktivlarining aylanishi mumkin emas.

Moliyaviy resurslar pul munosabatlarining tashuvchisi hisoblanadi. Davlat va xo'jalik yurituvchi sub'ektlar tomonidan shakllantirilgan daromadlar va jamg'armalar mablag'lar va fondlar shakllarida qo'llaniladi.

Jamiyatning shakllanishi, alohida-alohida mavjudligi, maqsadli ishlatilishi moliyaviy mablag'larning o'ziga xos xususiyati hisoblanadi. Ular davlat ehtiyojlarini qondirish uchun amortizatsiya jamg'armasi va byudjet uchun mo'ljallangan.

2. 
   Moliyaviy bitimlar tuzish, aktivlar va riskni almashishda foydalaniladigan bozorlar va boshqa institutlar majmuyiga moliyaviy tizim (financial system), deyiladi
   

Moliyaviy tizim sohalari

Xo’jalik yurituvchi subyektlar moliyasi bog’inlari Davlat va mahalliy moliya bog’inlari

Tijorat korxonalari va tashkilotlari moliyasi Davlat moliyasi

Moliyaviy voitachilar moliyasi Davlat maqsadli fondlari

Notijorat tashkilotlar moliyasi Davlat krediti

Moliyaviy tizimning alohida sohalar va bo`g’inlarga bo`linishi YaIMni shakllantirish, taqsimlash va qayta taqsimlashda, daromadlarni shakllantirish va ulardan foydalanishda iqtisodiy munosabatlar subyektlarining bir-birlaridan farqli ravishda ishtirok etishi bilan belgilanadi. Moliyaviy tizimning har bir sohasi va bo`g’iniga pul fondlari va daromadlarini shakllantirish va ulardan foydalanishning o`ziga xos bo`lgan shakllari va metodlari tegishlidir

3. 
   Moliyaviy bitim va kredit kelishuvini tuzishda tomonlar foiz stavkasi xaqida kelishib olishadi.
   

Foiz stavkasi deganda – qayd qilingan vaqt oralig‘idagi nisbiy daromad razmeri tushuniladi va u foiz daromadini qarz summasiga bo‘lish bilan aniqlanadi.

Foiz stavkasi tijorat, kredit va investitsion kontraktlarini eng muhim qismlaridan biri bo‘lib, o‘nli yoki oddiy kasrlarda o‘lchanadi. Oddiy kasrlarda o‘lchansa aniqlik 1/16 yoki 1/32 qayd qilinadi.

Olingan mablag‘lar bo‘yicha va’da qilingan (promised) daromadlik stavkasiga (yoki daromad stavkasi) foiz stavkasi, deb ataladi.

Hisob­kitob pul birligi to‘lovlar amalga oshiriluvchi pul birligini o‘z ichiga oladi. Hisob-kitob birligi bo‘lib, qoidaga ko‘ra u yoki bu mamlakatning valyutasi hisoblanadi: dollar, yevro, frank, funt, rubl, so‘m, peso va hokazolar. Ba’zida birlik sifatida qandaydir bir Tovar qo‘llaniladi, masalan, oltin, kumush yoki tovar va xizmatlarning standart «savati». Foil stavkasi hisob-kitob pul birligiga bog‘liq holda o‘zgaradi.

Faraz qilaylik, Siz 100 funt sterlingga Birlashgan Qirollikning obligatsiyalarini sotib olishga qaror qildingiz.

Buni qilish uchun Siz 15000 iyenni funt sterlingga konvertatsiya qilishingiz lozim bo‘ladi, ya’ni Sizning dastlabki sarflaydigan mablag‘ingiz 15 000 iyenni tashkil etadi. Birlashgan Qirollik obligatsiyalarining foiz stavkasi 9% teng bo‘lganligi uchun bir yildan so‘ng Siz 109 funt sterlingni olasiz.

Tasavvur qilaylik, bir yilda funt sterling kursi tushib ketdi va bir funt 140 iyenni tashkil etdi. Bunday holatda Birlashgan Qirollik obligatsiyalari bo‘yicha iyendagi daromadlilik stavkasi qanday bo‘ladi?

Shunday qilib, Sizning real daromad stavkangiz 1,73%-ni tashkil etadi. Bu esa Siz aynan shunday qaytarish muddati bilan yapon obliga-tsiyalarini sotib olish orqali olishingiz mumkin bo‘lgan 3%dan kamroqdir.