Амир темур тарихидан лавхдлар тошкент 2021


Амир Темур асос солган кишлоклар



Download 223,92 Kb.
bet13/39
Sana25.02.2022
Hajmi223,92 Kb.
#276077
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   39
Bog'liq
amir temur

Амир Темур асос солган кишлоклар
Амир Темур уз салганатининг пойтахти Самарканд атрофида бир-биридан гузал - Дамашк, Миер, Багдод, Султония ва Шероз каби касабалар - катга кишлокдар (шецарчалар, шецар типидаги цишлокрар) барпо этди. Бу курилишлар тагида катта стратегик максадлар мавжуд эди. Хрзирда Сурия Республикасининг пойтахти булган, беш минг йиллик тарихга эга Дамашк, инсоният тамаддунининг илк маконларидан бири хисобланган Миер, Ирок Республикасининг пойтахти Багдод, бугунги Эрон худудидаги Султония ва Шероз шахарлари Сохибкирон хукмронлик килган даврда хам дунёнинг энг нуфузли шахарларидан эди.
Сохибкирон Амир Темур айнан мамлакат пойтахти Самарканд атрофида шундай гузал катта кишлокдар куриб, уларга нисбатан Самарканд шахрининг тутган мавкейи кандайлигини яна бир бор курсатди. Амир Темурнинг фикрича, Самарканд катталиги, гузаллиги хамда теварак атрофининг ободлиги жихатидан дунёнинг энг йирик шахарларидан хам устун гуриши лозим эди83. Шунинг учуй Самарканд шахар колганлари эса унинг атрофидаги катта кишлокдарга айланди.
Амир Темур томонидан Самарканд якинида бунёд этилган Дамашк кишлоги манбаларда Димишк, Димашк номлари билан тилга олинади. XIV аср охирида асос солинган мазкур кишлокнинг урни хозирги Самарканд вилоятининг Пастдаргом тумани худудида булган. Дамашк кишлогида Темур суфий шайхлар учун хонакох курдирган. Манбаларнинг маълумот беришича, 1392 йилда Сохибкироннинг хотинлари шу кишлокка тухтаб утган.
Суриянинг Дамашк шахрида тугилган араб тарихчиси Ибн Арабшох (1388-1450) узининг «Темур тарихида такдир ажойиботлари» номли асарида Самарканд атрофидаги Дамашк ва Шарк шахарлари номлари билан аталган бошка кишлокдар хакида хикоя килади. Дамашкни уз кузи билан курган Ибн Арабшох шундай ёзади. «Мен Самарканд деворларининг хаддида, Гарб томондан Темур бино килган ва Димашк деб атаган бир касабани курдим. Ушбу касабанинг масофаси Самарканддан тахминан ярим кунлик (йул)дир»84.
Дамашк кишлоги тарихи Темурнинг набираси Мирзо Улугбек (1394-1449) номи билан хам боглик. Тарихчи олим Бурибой Ахмедовнинг кайд этишича, хижрий 853 йил шаъбон ойининг бошида, милодий 1449 йил 19 сентябрда Димишк кишлоги ёнида Улугбек ва унинг угли Абдуллатиф уртасида булиб у гтан жанг отанинг угилга маглубияти билан тугади85. Енгилган хукмдор уз пойтахти Самарканд томон йул олади. Бирок Самаркандца хоким этиб колдирилган Мироншох кавчин хиёнат йулига утади. Улугбекни шахарга киритмай, дарвозаларни беркитиб куйишга буйрук беради. Ноилож колган Улугбек Мирзо уз хохиши билан угли Абдуллатиф Мирзога таслим булади86.
Самарканд жанубидаги Миер кишлоги хам Темур бунёд птан обод манзиллардан бири. Тарихчи Ибн Арабшохнинг гувохдик беришича, Миер кишлоги Сохибкирон томонидан XIV аср охирида асос солинган ва Крхира (Миер) шахри шарафига шуцдай номланган. Миер кишлоги якинида Темурнинг «Давлатобод» номли боги жойлашган87. 1404 йилда Ксшдан Сохибкироннинг Самар канддаги саройига йул олган испан элчиси Руи Гонсалес де Клавихо шу кншлокдан утган. Миер кишлогига туташ бу богда тухтаган испанлар бир неча кун кишлок, ва богни кузатиш имконига зга булганлар88.
Улугбек расадхонаси урнини аникдаган ва бу ер да казишма ишларини олиб борган археолог Василий Вяткин (1869-1932) изланишларидан Миер кишлоги XX аср бошларида Самарканд шахридан жанубда, Даргом каналининг чап киргоги якинида, Аббос ва Крраунас арикдари этагида ястаниб ётган тугри гуртбурчак шаклидаги катта кадимги манзил урни сифатида мавжуд булганини биламиз89.
Самарканд шахри чеккасидаги Шероз кишлоги хам Сохибкирон бунёдкорлиги махсули. Ушбу кишлокнинг кадимги урни хозирги Самарканд вилоятининг Булунгур тумани худудида булган. У хам Темур томонидан XIV аср охирида бунёд эттирилган. Амир Темур вафотидан сунг, Сохибкирон колдирган валиахдни тан олмасдан, Темур тахтини эгаллашга киришган Халил Султон 1405 йилнинг мартида пойтахт Самарканд томон йул олади. Шероз кишлоги якинига етиб келганида аъёнлар Сохибкирон васиятини бузиб, уни иззат-икром билан кутиб оладилар ва Зарафшон буйида амир Аргуншох унга шахар калити билан Темур хазиналарининг калитларини хам топширади90. Шундай килиб, Халил Султоннинг тахт томон ташланган биринчи мухим калами шу кишлок якинида бошланади.
Тарихнинг гардиши билан султон гахтининг кулдан кетигпи хам айни шу кишлок номи билан боглик. Сохибкирон саркардаларидан бири, Халил Султоннинг отабеги (мураббийи) Амир Худойдод Хусайний Хужанд сувидан утиб, 1409 йил 30 мартда Шероз кишлогида Халил Султон билан жанг килади. Темурнинг набирасини енгади ва уни асирликка олади. Шундан сунг, у Самаркандни забт этади. Халил Мирзо номидан хукмлар битиб, эълон кила бошлайди ва Мовароуннахрни эгаллаб олади91.
Бундан ташкари 1451 йил 10 июнда Шероз кишлоги якинида темурий Абу Саид ва Мовароуннахр тахтига утирган темурийзода Мирзо Абдулла уртасида жанг булади. Мирзо Абдулла маглуб этилиб, Абу Саид буйругига кура улдирилади. Шундай килиб, Шероз кишлоги якинидаги жанг натижасида Абу Саиднинг 1451-1469 йиллардаги хукмронлиги бошланади92.
Хулоса килиб айтганда, Амир Темур Самарканд атрофида янги-янги кишлоклар курди, ажойиб чорбоглар бунёд этди. Кдшлокдарни Шаркнинг машхур Миер, Дамашк, Багдод, Шероз ва Султония шахдрлари сингари номлади. Бунинг тагида катга максад ва сиёсат ётарди. Бу билан Амир Темур Самарканд ва уз салтанатини жахоннинг маркази деб, бошка пойтахтлар эса унинг атрофида айланувчи йулдошлар демокчи булди. Бирок Сохибкирон вафотидан кейин мазкур кишлокдар темурийзодалар уртасидаги тож-тахт курашлари мухораба майдонига айланиб колди.
Шундай булса-да, мазкур кишлокдарнинг номлари уша давр муаррихлари асарларида Амир Темур асос солган кишлоклар сифатида колди. Бу номлар Сохибкирондан сунг хам анча аерлар давомида узининг жой номи сифатидаги ахамиятини йукотмади.



Download 223,92 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   39




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish