Ҳamid Шоdiev, Иbроҳim Ҳabibуllaev

Asosiy tayanch iboralar 

Indeks

Dinamika indekslari 

Hududiy indekslar 

O‘rtacha indekslar 

Individual indekslar 

Agregat indekslar 

O‘zgarmas tarkibli indekslar 

O‘zgaruvchan tarkibli indekslar 

Tarkibiy siljish indekslari 

Umumiy indekslar 

Guruhli indekslar 

Bazisli indekslar 

Zanjirsimon indekslar 

Miqdoriy indekslar 

Sifat indekslari 
 
Bilimingizni sinab ko‘ring 
1.
Indeks atamasi nimani bildiradi? 
2.
Statistikadagi indeks so‘zi bilan boshqa tarmoqlarda ishlatiladigan indeksi so‘zi 
bir xil ma’noga egami? 
3.
Statistik indekslar nima uchun kerak? 
4.
Indekslarning qaysi turlarini bilasiz? 
5.
Chorsu bozorida o‘tgan yili 10000 kg sabzi 900 so‘mdan, bu yil 1200 kg 1000 
so‘mdan sotildi. Sabzi bo‘yicha miqdor va baho individual indekslarini hisoblang. 
6.
Individual indekslar umumiy indekslardan nima bilan farq qiladi? 
7.
Indekslashtirlayotgan belgi va uning vaznlari deganda nimani tushunasiz? 

---

249 
8.
Chorsu bozorida o‘tgan yili 1200 metr chit 500 so‘mdan, bu yil esa 1800 metr 
450 so‘mdan sotildi. Ushbu va 5-misol ma’lumotlari asosida baho va fizik hajm 
(miqdor)ning umumiy indekslarini hisoblang. 
9.
Beshinchi va sakkizinchi misollar ma’lumotlari asosida haqiqiy baholardagi 
tovar oboroti indeksini hisoblang. Tovar bahosi, miqdor va tovar oboroti umumiy 
indekslari o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikni ko‘rsating. 
10.
O‘tgan yili Yunusobod bozorida kartoshka, uzum va shaftoli qoqi 120 mln. 
so‘mga, bu yil esa 126 mln. so‘mga sotildi. Joriy (bu yil) yildagi tovarlar bahosi 
o‘tgan yilga nisbatan kartoshka bo‘yicha 10 % pasaygan, uzum bo‘yicha 9% 
oshgan, shaftoli qoqi bo‘yicha o‘zgarmasdan qolgan ekanligi ma’lum. Bahoning 
umumiy indeksi aniqlansin. 
11.
Tovarlarga bo‘lgan baho umumiy indeksi (Y
p
) 1.026 teng. Tovar oborotining 
indeksi-1,012 bo‘lsa, fizik hajmi indeksi qanday o‘zgargan? 
12.
Baho 10 foizga oshsa, miqdor 10foizga pasaysa tovar oboroti qanday o‘zgaradi? 
13.
Joriy davrdagi o‘rtacha bahoni 
 
1

o‘tgan davrdagi o‘rtacha bahoga 
 
0

bo‘lsak 
qanday indeks hosil bo‘ladi? 
14.
O‘zgaruvchan va o‘zgarmas tarkibli hamda tarkibiy sljish indekslarining agregat 
indekslaridan farqi nima?
15.
O‘zgarmas tarkibli mahsulot tannarxi indeksi 7 foizga pasaygan. Tarkibiy siljish 
indeksi 1,027 ga teng. Mahsulot tannarxining o‘zgaruvchan tarkibli indeksini 
hisoblang? 
16.
Bazisli indekslarga misol keltiringchi? 
17.
Zanjirsimon indekslar deganda nimani tushunasiz? 
18.
Hududiy (territorial) indekslar nima uchun kerak? 
19.
Bazisli va zanjirsimon individual indekslarning o‘zaro bog‘liqligini ko‘rsating? 
20.
Bazisli, zanjirsimon va hududiy indekslarda vazn masalasi qanday hal qilinadi? 
21.
Fermer xo‘jaligida yig‘ishtirib olingan hosil (masalan bug‘doy) o‘tgan yilga 
nisbatan 17foizga oshganligi ma’lum. Yalpi hosilning o‘zgarishiga qanday omillar 
ta’sir ko‘rsatadi va bu omillar ta’sirini indeks metodi yordamida qanday 
o‘rganamiz? 
22.
Muzqaymoq ishlab chiqaradigan korxonada bir birlik mahsulotning tannarxi 
12% pasaydi, mahsulot xajmi esa 3%ga oshgan. Ishlab chiqarilgan muqaymoqning 
qiymati qanday o‘zgargan? 

---

250