Amanov akram mirzayevich zaripov xusan baxodirovich "soliqlar va soliqqa tortish" fani

7-chizma 
Vakolatli davlat organlari 
O‗zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‗mitasi o‗z vakolatlari 
doirasida soliq to‗g‗risidagi qonun hujjatlariga muvofiq soliq solish 
masalalariga daxldor normativ-huquqiy hujjatlar qabul qiladi. 
Soliq to‗lovchilarning hisobga olinishini va soliq haqidagi 
qonun hujjatlariga rioya etilishi ustidan nazoratni ta‘minlash 
maqsadida banklar:
1) xo‗jalik yurituvchi sub‘ektlar davlat soliq xizmati 
organlarida ro‗yxatga olinganliklarini tasdiqlovchi hujjat taqdim 
etgan taqdirdagina ular uchun hisob-kitob va boshqa hisobvaraqlari 
ochishlari mumkin va bu hisobvaraqlar ochilganligi haqida ular 
ochilgan kunning ertasidan kechiktirmay mazkur organga xabar 
beradilar;
2) xo‗jalik yurituvchi sub‘ektlar byudjet oldidagi o‗z 
majburiyatlarini bajarmagan taqdirda, bunday sub‘ektlarning hisob-
kitob raqamlari va boshqa hisobvaraqlarini sudning qaroriga binoan 
Soliq huquqiy munosabatlari 
sohasida vakolatli bo‘lgan 
davlat organlari
Davlat soliq xizmati organlari 
Bojxona organlari 
Moliya organlari 
Boshqa majburiy to‘lovlarni 
undirish vazifasini amalga 
oshiruvchi davlat organlari va 
tashkilotlari 

---

227 
yopadilar. 
3) davlat soliq xizmati organlarining soliq to‗lovchi 
mijozlardan belgilangan muddatda to‗lanmagan soliqlar va 
jarimalarni so‗zsiz undirish to‗g‗risidagi farmoyishlarini (inkasso 
topshiriqlarini) mehnatga doir huquqiy munosabatlardan kelib 
chiqadigan, alimentlar undirish haqidagi, mualliflik shartnomalari 
bo‗yicha haq to‗lashga doir, shuningdek hayot va sog‗liqqa 
etkazilgan zararning o‗rnini qoplash haqidagi talablarni qondirish 
uchun hisobvaraqdan pul mablag‗lari o‗tkazilishi yoki berilishini 
nazarda tutadigan ijro hujjatlari bo‗yicha mutanosib ravishda 
bajaradilar; 
4) soliq to‗lovchi mijozning mablag‗lari bo‗lsa, uning hisob-
kitob yoki boshqa hisobvarag‗idan mablag‗larni hisobdan chiqarish 
operatsiyasi amalga oshirilgan kuni soliqlar va jarima summalarini 
byudjet daromadiga o‗tkazadilar;
6) soliq to‗lovchi — mijozlarning hisob-kitob yoki boshqa 
hisobvaraqlaridan pul mablag‗lari berish, o‗tkazish yoki ularni 
hisobdan chiqarishga doir operatsiyalarni davlat soliq xizmati 
organlarining yozma talabi bo‗yicha to‗xtatib qo‗yadi. Banklardagi 
hisobvaraqlar bo‗yicha operatsiyalarni to‗xtatib qo‗yish sud 
tartibida amalga oshiriladi, (Davlat soliq xizmati to‗g‗risidagi 
qonunning 5-moddasi birinchi qismining 8-bandida nazarda tutilgan 
hollar bundan mustasno). 
7) davlat soliq xizmati organlarining mansabdor shaxslariga:
yuridik shaxslarning hisob-kitob yoki boshqa hisobvaraqlari;
jismoniy shaxslarning depozit va boshqa hisobvaraqlari 
bo‗yicha amalga oshirilgan operatsiyalarni tekshirish uchun qonun 
hujjatlarida belgilangan tartibda yo‗l qo‗yadilar;
8) davlat soliq xizmati organlarining so‗rovnomasiga ko‗ra 
ularga so‗ralayotgan davr mobaynida soliq to‗lovchi mijozlarning 
hisob-kitob yoki boshqa hisobvaraqlaridan amalga oshirilgan 
operatsiyalar va ana shu hisobvaraqlarda pul mablag‗larining bor-
yo‗qligi to‗g‗risidagi ma‘lumotlarni taqdim etadilar;
9) davlat soliq xizmati organlarining so‗rovnomasiga ko‗ra 
eksport-import kontraktlarining ijrosiga doir ma‘lumotlarni va 
qonun hujjatlarida belgilangan boshqa axborotni taqdim etadilar.

---

228 
10) olti oy mobaynida (savdo va savdo-vositachilik korxonalari 
esa - uch oy mobaynida) bank hisobvaraqlari bo‗yicha pul 
operatsiyalari o‗tkazish bilan bog‗liq moliya-xo‗jalik faoliyatini 
amalga 
oshirmaganligi 
munosabati 
bilan 
korxonalarning 
hisobvaraqlari yopilgan sanadan e‘tiboran ularning faoliyatni 
davom ettirishi maqsadga muvofiqligi to‗g‗risidagi masalalarni 
belgilangan tartibda ishlab chiqish uchun axborotni ularni hisobga 
olgan joydagi davlat soliq xizmati organiga uch ish kuni mobaynida 
taqdim etadilar. 
11) qonunda nazarda tutilgan hollarda davlat soliq xizmati 
organlariga boshqa axborotni ham taqdim etadilar.
Banklar soliq to‗lovchi mijozlarning soliqlar, shuningdek 
jarima summalarini o‗tkazish haqidagi topshiriqlarini bajarishni 
kechiktirishi taqiqlanadi.
Bank aybi bilan soliq to‗lovchi mijozning yoki davlat soliq 
xizmati organining soliqlarni o‗tkazish haqidagi topshirig‗i 
bajarilmagan (bajarish kechiktirilgan) taqdirda bank va boshqa 
moliya-kredit tashkilotidan har bir kechiktirilgan kun uchun 
o‗tkazilmagan soliqlar summasining 0,5 foizi miqdorida 
belgilangan tartibda penya undiriladi.
Yuqoridagilar bilan birgalikda Soliq kodeksining 84-moddasida 
―Soliq to‗lovchilarning majburiyatlari yuzaga kelganligi to‗g‗risida 
soliq idoralariga axborot taqdim etadigan organlar va tashkilotlar 
hamda ularning majburiyatlari‖ belgilab qo‗yilgan bo‗lib, unga 
ko‗ra: 
Yuridik shaxslarni davlat ro‗yxatidan o‗tkazuvchi organlar 
(Soliq 
kodeksining 
80-moddasining ikkinchi 
qismida 
ko‗rsatilganlar bundan mustasno) ro‗yxatdan o‗tkazilgan joydagi 
davlat soliq xizmati organiga ushbu yuridik shaxslar davlat 
ro‗yxatidan o‗tkazilgan kundan e‘tiboran o‗n kundan kechiktirmay 
tegishli yuridik shaxslarning davlat reestridan ko‗chirma topshirishi 
shart. Mazkur organlar davlat soliq xizmati organiga tegishli 
yuridik shaxslarga taalluqli davlat reestriga kiritilgan har qanday 
o‗zgartishlar to‗g‗risida ham bunday o‗zgartishlar kiritilgan kundan 
e‘tiboran o‗n kundan kechiktirmay ma‘lum qilishi shart. 
Litsenziya va (yoki) boshqa ruxsat etuvchi hujjatlar beradigan 

---

229 
organlar bunday hujjatlar berilgan shaxslar joylashgan erdagi davlat 
soliq xizmati organlariga shunday hujjatlar berilganligi hollari 
haqida ma‘lum qilishi, shuningdek mazkur hujjatlar bekor 
qilinganligi, ularning amal qilishi to‗xtatib turilganligi yoki 
tugatilganligi to‗g‗risida ma‘lumot berishi shart. 
Ichki ishlar organlari pasportlar berilganligi, shu jumladan 
yo‗qotilgan yoki amal qilish muddati o‗tgan pasportlar o‗rniga 
pasportlar berilganligi faktlari haqida, bekor qilingan pasportlar 
to‗g‗risida o‗zlari joylashgan erdagi davlat soliq xizmati organlariga 
har oyda, shuningdek turar joyni ijaraga berish shartnomasi, tekin 
foydalanishga berish shartnomasi mavjud emasligining yoki davlat 
soliq xizmati organlarida ijaraga berish shartnomasining majburiy 
hisobga qo‗yilishiga rioya etilmaganligining aniqlangan faktlari 
haqida o‗zlari joylashgan erdagi davlat soliq xizmati organlariga 
yoki O‗zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi huzuridagi 
Iqtisodiy jinoyatlarga qarshi kurashish departamentiga uch ish kuni 
ichida ma‘lum qilishi shart. 
Ko‗chmas mulkka bo‗lgan huquqni davlat ro‗yxatidan 
o‗tkazuvchi organlar har yili 1 fevralgacha o‗zlari joylashgan erdagi 
davlat soliq xizmati organlariga tegishli hududda joylashgan er 
uchastkasi va boshqa ko‗chmas mulk, uning mulkdorlari (egalari) 
to‗g‗risida 1 yanvar holatiga ko‗ra ma‘lumot berishi, shuningdek er 
uchastkasi va boshqa ko‗chmas mulkka bo‗lgan huquqlar yil 
davomida yuzaga kelganda — mazkur ko‗chmas mulkka bo‗lgan 
huquqlar davlat ro‗yxatidan o‗tkazilgan kundan e‘tiboran o‗n kun 
ichida ma‘lum qilishi shart. 
Suv resurslarini hisobga oluvchi organlar suvdan foydalanish 
yoki suv iste‘moli joyidagi davlat soliq xizmati organlariga 1 
fevraldan kechiktirmasdan o‗tgan yil yakunlari bo‗yicha o‗lchov 
asboblarisiz foydalanilgan suv hajmlari to‗g‗risida xabar qilishi 
shart. 
Davlat notarial idoralari tegishincha ko‗chmas mulk oldi-sotdi 
shartnomalari, mol-mulk ijarasi shartnomalari tasdiqlanganligi va 
ijara haqi miqdori, shuningdek meros qilib olish yoki hadya tarzida 
fuqarolarning mulkiga o‗tayotgan mol-mulk qiymati to‗g‗risida 
ko‗rsatilgan notarial harakatlar amalga oshirilgan kundan e‘tiboran 

---

230 
o‗n kundan kechiktirmay o‗zlari joylashgan erdagi davlat soliq 
xizmati organlariga ma‘lum qilishi shart. 
Er resurslarini hisobga olishni amalga oshiruvchi organlar er 
uchastkasiga bo‗lgan huquqi yuzaga kelgan (tugatilgan) shaxslarni 
ko‗rsatgan holda er uchastkasiga bo‗lgan huquq berilganligi 
(tugatilganligi) to‗g‗risida, shuningdek er uchastkasiga bo‗lgan 
huquqni tasdiqlovchi hujjatsiz yoki hujjatda ko‗rsatilganiga 
nisbatan katta hajmdagi er uchastkalaridan foydalanilganlik va er 
uchastkasiga bo‗lgan egalik qilish, foydalanish, ijara va mulk 
huquqining ro‗yxatdan o‗tkazilmaganligi hollari haqida er 
uchastkasi joylashgan erdagi davlat soliq xizmati organlariga 
mazkur hollar aniqlangan kundan e‘tiboran o‗n kunlik muddatda 
ma‘lum qilishi shart; 
Er resurslarini hisobga olishni amalga oshiruvchi va (yoki) 
baholovchi organlar har bir qishloq xo‗jaligi mahsulotini ishlab 
chiqaruvchi bo‗yicha qishloq xo‗jaligi erlarining normativ qiymati 
to‗g‗risida O‗zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‗mitasiga har 
yili yanvar oyining birinchi o‗n kunligida, yil davomida normativ 
qiymat o‗zgargan taqdirda, qishloq xo‗jaligi erlarining normativ 
qiymati aniqlangan kundan e‘tiboran o‗n kunlik muddatda elektron 
shaklda axborot taqdim etadi; 
Foydalanishga berilgan er qa‘ri uchastkalarining davlat hisobi 
yuritilishini amalga oshiruvchi va (yoki) er qa‘ri uchastkalaridan 
foydalanish huquqlarini davlat ro‗yxatidan o‗tkazuvchi organlar 
o‗zlari joylashgan erdagi davlat soliq xizmati organlariga er qa‘ri 
uchastkasi joylashgan er hamda mazkur er qa‘ri uchastkasidan 
foydalanish huquqi berilgan shaxs to‗g‗risidagi axborotni er qa‘ri 
uchastkasidan foydalanish huquqi ro‗yxatdan o‗tkazilgan (hisobga 
olingan) kundan e‘tiboran o‗n kun ichida ma‘lum qilishi shart. 
Qimmatli qog‗ozlar markaziy depozitariysi har oyda, hisobot 
oyidan keyingi oyning 10-kunidan kechiktirmasdan O‗zbekiston 
Respublikasi Davlat soliq qo‗mitasiga o‗zi va investitsiya 
vositachilari tomonidan ro‗yxatga olingan aksiyalarga doir bitimlar 
to‗g‗risidagi axborotni taqdim etishi shart. 
Banklar yuridik shaxslar va yakka tartibdagi tadbirkorlarga 
faqat ular davlat soliq xizmatining tegishli organida hisobga 

---

231