Amanov akram mirzayevich zaripov xusan baxodirovich "soliqlar va soliqqa tortish" fani

 
O‟zbekiston 
Respublikasi Bojxona 
organlari va boshqa 
vakolatli organlarning 
hamkorligi
. 
bazasini rivojlantirish jamg‗armasi; 
Byudjetdan tashqari Orolbo‗yi hududlarini rivojlantirish 
jamg‗armasi tashkil qilinsin. 
Davlat bojxona xizmati organlari va 
O‗zbekiston 
Respublikasi 
Moliya 
vazirligining huquqiy maqomi. Davlat 
bojxona xizmati organlarining huquqiy 
maqomi 1997 yil 29 avgustda qabul 
qilingan ―Davlat bojxona xizmati 
to‗g‗risida‖gi O‗zbekiston Respublikasi 
qonuni bilan belgilab berilgan. Davlat bojxona qo‗mitasi o‗z 
vakolatlari doirasida yagona boj siyosati o‗tkazilishini, bojxona 
ishlari to‗g‗risidagi qonunchilikka rioya etilishini, DBQ organlari 
tizimining samarali faoliyat ko‗rsatishini ta‘minlaydi.
DBQ o‗ziga yuklatilgan vazifalarni muvofiq bojxona 
qonunchiligiga va o‗z vakolatlari doirasida soliq qonunchiligiga 
rioya etilishi ustidan nazoratni takomillashtirishga qaratilgan chora-
tadbirlarni ishlab chiqadi va qabul qiladi;bojxona tartibga solish 
vositalari qo‗llanilishini ta‘minlaydi, bojxon-tarif mexanizmi ham 
shu jumlaga kiradi, tashqi iqtisodiy faoliyatni tarifli tartibga solish 
usullari, kvotalash normalari, litsenziyalash va deklaratsiya taqdim 
etish ishlab chiqilishi va amalga oshirilishida belgilangan tartibda 
qatnashadi;bojxona to‗lovlarini davlat budjetiga o‗z vaqtida va 
to‗liq o‗tkazilishini ta‘minlaydi. 
Soliq huquqiy munosabatlar sohasida vakolatli bo‗lgan davlat 
organlarining oxirgi turiga boshqa majburiy to‗lovlarni undirish 
vazifasini amalga oshiruvchi davlat organlari va tashkilotlar kiradi. 
Ya‘ni yuqorida ta‘kidlaganimizdek Soliq kodeksida belgilangan 
davlat maqsadli jamg‗armalariga majburiy pul to‗lovlari, bojxona 
to‗lovlari, shuningdek vakolatli organlar hamda mansabdor shaxslar 
tomonidan yuridik ahamiyatga molik harakatlarni to‗lovchilarga 
nisbatan amalga oshirish uchun, shu jumladan muayyan huquqlarni 
yoki litsenziyalar va boshqa ruxsat beruvchi hujjatlarni berish 
uchun to‗lanishi lozim bo‗lgan yig‗imlar, davlat bojini undirish 
vazifasini amalga oshiruvchi davlat organlari va tashkilotlar 
tushuniladi. Jumladan, Davlat boji quyidagilardan undiriladi: 
sudlarga beriladigan da‘vo arizalaridan, organlarning va ular 

---

239 
mansabdor shaxslarining harakatlari (qarorlari) ustidan berilgan 
shikoyatlardan, alohida tartibda yuritiladigan ishlarga doir 
arizalardan, sudlarning qarorlari ustidan beriladigan apellyasiya, 
kassatsiya shikoyatlaridan va arizalaridan, nazorat tartibida protest 
keltirish to‗g‗risidagi shikoyatlar va arizalardan, hakamlik sudining 
hal qiluv qarorlarini bekor qilish to‗g‗risidagi arizalardan, hakamlik 
sudining qarorlarini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasi berish 
to‗g‗risidagi arizalardan, shuningdek sudlar tomonidan hujjatlarning 
nusxalarini berganlik uchun; da‘vo arizalaridan, tashkilotlarni va 
fuqarolarni bankrot deb topish to‗g‗risidagi arizalardan, nizo 
predmetiga nisbatan mustaqil talablarni bildirgan uchinchi shaxs 
sifatida ishga kirishish to‗g‗risidagi arizalardan, yuridik ahamiyatga 
ega bo‗lgan faktlarni aniqlash to‗g‗risidagi arizalardan, xo‗jalik 
sudining qarorlari, ish yuritishni tugatish to‗g‗risidagi ajrimi ustidan 
berilgan, da‘voni ko‗rmasdan qoldirish to‗g‗risidagi, sud 
jarimalarini 
solish 
to‗g‗risidagi apellyasiya va kassatsiya 
shikoyatlaridan, hakamlik sudining qarorlarini bekor qilish 
to‗g‗risidagi, hakamlik sudining qarorlarini majburiy ijro etish 
uchun ijro varaqasi berish to‗g‗risidagi arizalardan, xo‗jalik 
sudining hakamlik sudi qarorlarini bekor qilish to‗g‗risidagi, 
shuningdek hakamlik sudining hal qiluv qarorlarini majburiy ijro 
etish uchun ijro varaqasini berish to‗g‗risidagi va ijro varaqasini 
berishni rad etish to‗g‗risidagi ishlar bo‗yicha ajrimlari ustidan 
berilgan apellyasiya va kassatsiya shikoyatlaridan; notariuslar va 
O‗zbekiston Respublikasining konsullari tomonidan notarial 
harakatlarni 
amalga 
oshirganlik 
uchun;fuqarolik 
holati 
dalolatnomalarini qayd etganlik uchun, shuningdek fuqarolarga 
fuqarolik holati dalolatnomalari qayd etilganligi to‗g‗risida takroriy 
guvohnoma berganlik uchun hamda fuqarolik holati dalolatnomalari 
yozuviga o‗zgartishlar, qo‗shimchalar, tuzatishlar kiritilishi va 
uning qayta tiklanishi munosabati bilan guvohnoma berganlik 
uchun; chet eldan O‗zbekiston Respublikasiga kelish huquqini 
beruvchi hujjatlarni, O‗zbekiston Respublikasiga taklif qilish 
to‗g‗risida hujjatlarni berganlik uchun; yashash guvohnomasini 
berganlik yoki uning muddatini uzaytirganlik uchun; respublika 
hududiga kelish va respublika hududidan chet elga chiqish huquqini 

---

240 
beradigan chet el pasportiga yoki uning o‗rnini bosuvchi hujjatga 
viza berganlik uchun, shuningdek O‗zbekiston Respublikasi 
fuqaroligiga qabul qilish va O‗zbekiston Respublikasi fuqaroligidan 
chiqish 
to‗g‗risida 
beriladigan 
arizalardan; 
O‗zbekiston 
Respublikasining fuqarosi pasportini yoki uning o‗rnini bosuvchi 
hujjatlarni, O‗zbekiston Respublikasi fuqarolariga chet elga chiqish 
huquqi uchun hujjatlar berganlik uchun; O‗zbekiston Respublikasi 
fuqarolarini turar joyga qayd etganlik va ro‗yxatdan chiqarganlik, 
turgan joyi bo‗yicha hisobga olganlik uchun, shuningdek chet 
davlatlar fuqarolarini hamda fuqaroligi bo‗lmagan shaxslarni turar 
joyga qayd etganlik va ro‗yxatdan chiqarganlik uchun; yuridik 
shaxslarni va yakka tartibdagi tadbirkorlarni davlat ro‗yxatidan 
o‗tkazganlik uchun; faoliyatning ayrim turlarini amalga oshirishga 
litsenziya berganlik uchun;ov qilish huquqiga ega ekanligi 
to‗g‗risida ruxsatnoma berganlik uchun. 

---

241 
Umuman 
olganda, 
har 
qanday 
davlat 
iqtisodiyotini 
rivojlanishida soliq va boshqa majburiy to‗lovlarning o‗rni kattadir. 
Shuningdek, soliq va boshqa majburiy to‗lovlarni o‗rnatish, 
undirish va budjetlarga kelib tushishini ta‘minlashning samarali 
mexanizmini tashkil qilish, vakolatli davlat organlarining bu 
boradagi mas‘uliyatini oshirish hozirigi kundagi muhim bo‗lgan 
masalalardan biridir. 
O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 15-martdagi 
―Tadbirkorlik faoliyatini himoya qilish tizimini tubdan 
takomillashtirish 
va 
prokuratura 
organlari 
faoliyatini 
optimallashtirish 
chora-tadbirlari 
to‗g‗risida‖ PF-5690-sonli 
Farmoniga muvofiq tadbirkorlik subyektlari huquqlari va 
manfaatlarini 
himoya 
qilishning 
huquqiy 
mexanizmlarini 
mustahkamlash, ularning faoliyatida qonuniylikni ta‘minlash, 
respublikada investitsiya iqlimini va ishbilarmonlik muhitini 
yaxshilash, shuningdek prokuratura organlariga xos bo‗lmagan 
vazifa va funksiyalarni chiqarib tashlash yo‗li bilan ularning 
faoliyatini optimallashtirish maqsadida: 
1.
2019-yil 1-apreldan: 
tadbirkorlik 
subyektlari 
faoliyatida 
o‗tkaziladigan 
tekshiruvlarni muvofiqlashtirish va nazorat qiluvchi organlar 
tomonidan o‗tkaziladigan tekshiruvlarning qonuniyligi ustidan 
nazorat qilish O‗zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi 
Tadbirkorlik subyektlarining huquqlari va qonuniy manfaatlarini 
himoya 
qilish 
bo‗yicha 
vakil 
(keyingi 
o‗rinlarda 
— 
Tadbirkorlarning huquqlarini himoya qilish bo‗yicha vakil) 
tomonidan amalga oshiriladi; 
Tadbirkorlarning huquqlarini himoya qilish bo‗yicha 
vakilning tadbirkorlik subyektlari faoliyatida o‗tkaziladigan 
tekshiruvlarga oid qarorlari nazorat qiluvchi organlar tomonidan 
bajarilishi majburiy hisoblanadi; 
O‗zbekiston Respublikasi Savdo-sanoat palatasi nazorat 
qiluvchi organlar tomonidan tadbirkorlik subyektlari faoliyatida 
o‗tkaziladigan tekshiruvlarning qonuniyligi ustidan jamoatchilik 
nazoratini amalga oshirish orqali Tadbirkorlarning huquqlarini 
himoya qilish bo‗yicha vakilning tadbirkorlik subyektlari 

---

242 
faoliyatida 
o‗tkaziladigan 
tekshiruvlarni 
muvofiqlashtirish 
sohasidagi faoliyatini ta‘minlashda ishtirok etadi. 
2. Tekshiruvlarni elektron ro‗yxatga olish yagona tizimi 
O‗zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi tasarrufidan 
Tadbirkorlarning huquqlarini himoya qilish bo‗yicha vakil 
tasarrufiga o‗tkazilishi belgilandi. 
O‗zbekiston Respublikasi Axborot texnologiyalari va 
kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi: 
O‗zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi bilan birgalikda 
bir oy muddatda Tekshiruvlarni elektron ro‗yxatga olish yagona 
tizimining ishlash imkoniyatini ta‘minlovchi axborot tizimlari va 
dasturiy mahsulotlarning beg‗araz o‗tkazilishini; 
Tekshiruvlarni elektron ro‗yxatga olish yagona tizimining 
uzluksiz ishlashini ta‘minlanishi belgilandi. 
3. Tadbirkorlarning huquqlarini himoya qilish bo‗yicha vakil 
o‗z vakolatlarini amalga oshirish doirasida: 
nazorat qiluvchi organlar tomonidan tadbirkorlik subyektlari 
faoliyatida tekshiruvlar o‗tkazish sohasidagi qonunchilik talablariga 
rioya etilishini nazorat qiladi; 
nazorat qiluvchi organlarning tadbirkorlik subyektlari 
faoliyatida tekshiruvlar o‗tkazish to‗g‗risidagi buyurtmalarini ko‗rib 
chiqadi va ularning asosliligini o‗rganadi; 
tadbirkorlik subyektlari faoliyatida tekshiruvlar o‗tkazishga 
rozilik berish yoki rad etish, shuningdek, ularning muddatlarini 
uzaytirish yoki ko‗chirish to‗g‗risida qarorlar qabul qiladi; 
tadbirkorlik subyektlari faoliyatida tekshiruvlar o‗tkazish 
sohasidagi qonun hujjatlarini buzganligi uchun nazorat qiluvchi 
organlarning aybdor mansabdor shaxslarini javobgarlikka tortish 
bo‗yicha choralar ko‗radi; 
tadbirkorlik subyektlari faoliyati ustidan davlat nazoratini 
amalga oshirish sohasida yagona hisob va hisobot yuritilishini, 
shuningdek ushbu sohada nazorat qiluvchi organlarning yagona 
huquqni qo‗llash amaliyoti yuritilishini ta‘minlaydi; 
nazorat qiluvchi organlar va tadbirkorlik subyektlariga 
tadbirkorlik 
subyektlari 
faoliyatini 
tekshirish 
sohasidagi 
qonunchilik normalari qo‗llanilishi yuzasidan maslahat yordamini 

---

243 
ko‗rsatadi; 
tadbirkorlik subyektlari faoliyatida tekshiruvlar o‗tkazish 
sohasidagi normativ bazani ishlab chiqish va takomillashtirishda 
ishtirok etadi.