Amaliyotning ishchi o’quv dasturi «5140600-geografiya» ta`lim yo’nalishi o’quv dasturi va o’quv rejasiga muvofiq ishlab chiqildi va amaliyotda qo’llash uchun tavsiya etildi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI

BAYONNOMA

« 5140600-Geografiya ta’limi yo’nalishi o’quv dala amaliyoti»
ISHCHI O’QUV DASTURI
2019/2020 o’quv yili kunduzgi ta’lim shakli, 1-kurslari uchun
Bilim sohasi: 100000 - Gumanitar
Talim sohasi: 140000 – Tabiiy fanlar
Talim yo’nalishi: 5140600 – Geografiya yo’nalishi uchun

Termiz-2021

Amaliyotning ishchi o’quv dasturi «5140600-geografiya» ta`lim yo’nalishi o’quv dasturi va o’quv rejasiga muvofiq ishlab chiqildi va amaliyotda qo’llash uchun tavsiya etildi.
Tuzuvchi: Geografiya fanlari nomzodi, dots: X.Abdunazarov
Geografiya fani o’qituvchisi: A.Raxmatov
Amaliyotning ishchi o’quv dasturi "Geografiya" kafedrasining 2022 yil 5- martdagi 1–sonli yig’ilishida muhokamadan o’tgan va fakultet Kengashida ko’rib chiqish uchun tavsiya etilgan.
Kafedra mudiri: M.Erdonov
Fanning ishchi o’quv dastur Tabiiy fanlar fakultetining 2022 yil 5- martdagi 1-sonli Kengashida ko’rib chiqilgan va foydalanishga tavsiya etilgan.
Fakultet Kengashi raisi: A.N.Nazarov
O’quv- uslubiy boshqarma boshlig’i: B.R. Rustamov

I. O’QUV DALA AMALIYOTINING MAQSADI, VAZIFALARI VA MUTAXASSIS TAYYORLASHDAGI ROLI

I.1. Amaliyotning maqsadi va vaziflari.
O’quv dala o’quv amaliyoti o’quv jarayoninnng dala sharoitidagi bevosita davomi bo’lib, u talabalarning nazariy kursni o’rganish vaqtida olgan bilimlarini mustahkamlash, kengaytirish va umumlashtirish, shuningdek bu bilimlarni amalda qo’llash bo’yicha ularda zarur ishlab chiqarish malakalari hosil qilish maqsadida o’tkaziladi.
Nazariy kurs singari o’quv-dala amaliyoti ham oliy o’quv yurtlarining 5440600–Geografiya ta’lim yo’nalishida geografiya mutaxassisligini tayyorlash bo’yicha mavjud o’quv rejasining ajralmas qismi hisoblanadi. Kompleks geografik amaliyot: ushbu amaliyot davomida talabalar o’lkamiz tabiati, aholisi va uning urf-odatlarini, xo’jaligini kompleks o’rganadilar. Binobarin, amaliyot davomida talabalar turli tabiat zonalari, tabiiy va iqtisodiy geografik jarayonlar va hodisalar, o’lkamiz landshaftlari, shuningdek, shaharlar, sanoat, qishloq xo’jaligi, transporttizimlari, hududlarning rekreatsion salohiyati bilan tanishadilar.
Mazkur amaliyot davrida talabalar amaliy mashg’ulotlarda to’plagan tajribalaridan foydalangan holda quyidagilarga:
-tabiatni va tabiiy xodisalarni o’rganish uchun ob’ekt tanlash va joyda mo’ljal olish;
- tabiiy ob’ektlar bo’yicha marshrutlar uyushtirish;
- har xil o’lchash asboblaridan mustaqil foydalana bilish;
- olingan nazariy bilimlar asosida muayyan geografik voqeylikka kompleks baho berish;
- iqtisodiyot tarmoqlari tavsifi uchun muayyan hududlar(regionlar) haqidagi ma’lumotlarni bilishi va foydalana olishi:.
- muayyan hududlarda-tog’larda, daryo vodiylarida, terrasalarda va boshqa joylarda dala tadqiqot ishlarini olib borish;
- turli ma’lumotlar va statistik materiallarni qayta ishlash;
- zamonaviy geoinformatsion sistemalar va kompьyuter texnikasi vositalaridan foydalanish;
- dala tadqiqot ishlari asosida mavzuli xaritalar tuzish;
- tadqiqot ishlarida turli o’lchash asboblarini qo’llay bilish ko’nikmalariga ega bo’lishi kerak.
Bulardan tashqari har bir talaba mazkur amaliyot davomida amaliy ishlarni bajarishga ma’lum tartibdagi izchillika, aniqlikka, muntazam nazoratga rioya qilishning muhimligini tushunishga, dala xujjatlarini o’z vaqtida batartib to’ldirib va tuzib borishga, dalada olingan natijalarni kameral ishlar bosqichida qaytadan sinchiklab tekshirib chiqib qayta ishlash (o’lchash, hisoblash va tekshirish natijalarini nixoyasiga yetkazish), va rasmiylashtirish bo’yicha yetarli darajada amaliy tajriba va ko’nikmalar orttirishi kerak.
I.2. Amaliyot ishlarini tashkil qilish va o’tkazish
Amaliyotning oldiga qo’ygan maqsadga to’la-to’kis erishish uchun, uning hamma ishtirokchilaridan mehnat intizomiga so’zsiz rioya qilish, alohida ishlar bo’yicha belgilangan ish grafigini o’z vaqtida bajarish va ularni yuqori sifatli bo’lishini ta’minlash talab etiladi.

Dasturda belgilangan ishlarni bajarish uchun amaliyot boshlanishidan oldin har qaysi o’quv guruxi 4-5 kishidan iborat brigadalarga bo’linadi va ularga brigadirlar tayinlanadi. Brigadirning asosiy vazifasi amaliyot dasturida ko’rsatilgan hamma topshiriqlarni bajarishda brigadaga rahbarlik qilish hisoblanadi.

Amaliyot rahbari amaliyotni boshlashdan avval talabalarni mazkur amaliyotning maqsadi, vazifalari va uning dasturi bilan tanishtiradi, ular bilan texnika xavfsizligi bo’yicha instruktaj o’tkazadi va shunga muvofiq holda qaydnoma tuzib rasmiylashtiradi, qaydnomaga har bir talaba shaxsiy xavfsizlik hamda material qurol yarog’larni ehtiyot qilish qoidalarini bajarish bo’yicha majburiyat olganini xis etgan holda o’z imzosini qo’yadi.
Bundan tashqari rahbar guruxni kundalik ishlarini rejalashtiradi bajarilishi lozim bo’lgan ishlar yuzasidan maslahat beradi, dalada o’lchash ishlarini borishini kuzatib turadi, plan olish jurnallarini to’g’ri to’ldirib va hisoblab borilayotganini nazorat qilib boradi, kameral ishlarga bevosita rahbarlik qiladi.
Amaliyot oxirida har bir brigada alohida papkada amaliyot xisobotinn tayyorlaydi va amaliyot rahbariga topshiradi. Rahbar uni tekshirib amaliy materiallari bo’yicha har bir talabani brigadaning hamma a’zolari ishtirokida 100 balli tizimda baholaydi. Bunda albatta brigadaning har bir a’zosini Dasturda ko’rsatilgan hamma ishlar tsiklida qay darajada ishtirok etgani, ijodiy yondoshgani, bajarilgan ishlarni pishiq-puxta o’zlashtirib olganligi, bajargan ishlarini sifati, savollarga bergan javoblarini ishonchliligi, to’liqligi hisobga olinadi.
1.3. O’quv dala amaliyotining o’tkazish ob’ektlari
O’quv dala amaliyoti turli regional muassasalarda va tashkilotlarda, shuningdek dala sharoitida o’tkaziladi. Amaliyot davomida talabalar olgan nazariy bilimlarini amaliyotga qo’llash ko’nikmalarini shakllantiradilar hamda bevosita dala sharoitida amaliyot o’tkazadilar. Amaliyot davomida talbalar turli tabiiy va iqtisodiy ob’ektlarni o’rganadilar, shuningdek muayyan tabiiy ob’ektlarni o’rganish maqsadida marshrutlar o’tkazadilar. Kompleks amaliyot davomida talabalar turli tabiat zonalari, tabiiy geografik jarayonlar va hodisalar, sanoat tarmoqlari va aholi punktlarining ularning hududiy joylashuvini o’rganadilar. SHuningdek rekreatsion resurslar va qishloq xo’jaligi tarmoqlari bilan tanishadilar.
5140600–Geografiya ta’lim yo’nalishi bo’yicha bakalavr talabalar amaliyot ob’ektlari xisoblangan tabiiy geografik, ijtimoiy-iqtisodiy geografik va ekologik-geografik sistemalar, ularning holati, xususiyatlari, tuzilishi, shuningdek, ularning shakllanishi, kechish jarayoni va rivojlanishi bilan bog’liq jarayonlarni o’z ko’zlari bilan ko’rishlari hamda ularni tadqiq etishlari nazarda tutiladi.
II. 5140600–GEOGRAFIYa TA’LIM YO’NALISHI 2 KURSLARIDA O’TKAZILADIGAN O’QUV DALA AMALIYOTINING TARKIBI
Namunaviy o’quv rejasida mazkur kursga o’quv dala amaliyoti 4 semestrga umumiy 144 soat ajratilagan bo’lib, amaliyot o’tkaziladigan ob’ektlarning tabiiy, ijtimoiy va iqtisodiy hususiyatlariga ko’ra olib boriladi va bajariladigan ishlar quyidagicha taqsimlangan:
2.1. O’quv dala amaliyotining texnologik kartasi.
Bajariladiga ishlar-14
Ajratilgan soat-48
Amaliyot ob’ekti- Ochiq dasht landshaftlari
Amaliyotga tashkiliy qismi va kuzatish joylari – Denov tumani hududidagi Boysun tog’ tizmalari
Amaliyot o’tkazish tartib qoidalari va tashkiliy masalalarni tushuntirish
O’quv binosida
Tabiiy geografik tadqiqotlarning asosiy bosqichlari, maqsadi va vazifalari bilan tanishtirish
Lo’pon qishlog’ida
Guruh – 2-bosqich 120- guruh talabalari.
Vaqti : 12.03.2022 yil

Kafedra mudiri|: Erdonov ______________(imzo)

Masul o’qituvchi: A. Raxmatov ______________(imzo)