Amaliyot obyektining faoliyati va tashkiliy tuzilmasi bilan tanishish

3. Amaliyot obyektining faoliyat yuritayotgan sohasining tahlili

Moliya bo’limi faoliyatini tartibga soluvchi bir qator me’yoriy-huquqiy hujjatlar va moliya tizimini rivojlanishiga xizmat qiluvchi ichki yo’riqnomalar mavjud ekan. Ularning asosiylari quyidagilar:

1. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 100–moddasida mahalliy hokimiyat organlari vazifalariga quyidagilar kiritilgan:

• 
  Qonuniylikni, huquqiy tartibotni va fuqarolarning xavfsizligini ta’minlash;
  
• 
  Hududlarni iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy rivojlantirish;
  
• 
  Mahalliy byudjetni shakllantirish va uni ijro etish, mahalliy soliqlar, yig’imlarni belgilash, byudjetdan tashqari jamg’armalarni hosil qilish;
  
• 
  Mahalliy kommunal xo’jalikka rahbarlik qilish;
  
• 
  Atrof – muhitni muhofaza qilish;
  
• 
  Fuqarolik holati aktlarini qayd etishni ta’minlash;
  
• 
  Normativ hujjatlarni qabul qilish hamda O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga va O’zbekiston Respublikasi qonunlariga zid kelmaydigan boshqa vakolatlarni amalga oshirish.
  

2. O’zbekiston Respublikasining 1993 yil 2 sentyabrdagi «Mahalliy davlat Hokimiyati to’g’risida»gi Qonuni. Unda mahalliy davlat Hokimiyat idoralarining moliyaviy faoliyati asoslari belgilab kuyilgan. Mazkur qonunning “Mahalliy davlat hokimiyati faoliyatining moliyaviy asosi” deb nomlangan 11-moddasida ta’kidlanganidek, viloyat, tuman, shaharning moliyaviy resurslarini byudjet mablag’’lari, byudjetdan tashqari fondlar, aniq maqsadga qaratilgan fondlar, kredit resurslari, shuningdek, respublika byudjetidan ajratilgan subvetsiya va dotatsiyalar tashkil etadi.

«Mahalliy davlat Hokimiyati to’g’risida»gi qonunda viloyat, tuman, shahar Hokimlari tomonidan amalga oshiriladigan moliyaviy faoliyat bu sohada mahalliy idoralarga berilgan vakolatlar va ularning huquqiy xolati belgilab kuyilgan.

3. O’zbekistonda budjet jarayonining ayri bosqichlari bir nechta qonun xujjatlari bilan tartibga solinishi, “Byudjet tizimi to’g’risida”gi Qonunning ayrim moddalari yangi talablarga muvofiq emasligi amaliyotda bazi qiyinchiliklarni yuzaga keltirmoqda edi. Mazkur holatlarni bartaraf etish, amaliyotda o’zini oqlagan meyorlar hamda xalqaro tajriba hisobga olingan holda ayni yo’nalishdagi qonunchilikni takomillashtirish maqsadida butun budjet jarayonini tartibga soluvchi yagona xujjat – O’zbekiston Respublikasining Byudjet kodeksi ishlab chiqildi va amaliyotga tadbiq etildi.

O‘zbekiston Respublikasining Byudjet kodeksi. Davlat moliyasini boshqarishning huquqiy asoslarini yanada takomillashtirish, byudjet tizimining ustuvor yo‘nalishlarini yagona bitta hujjat orqali tartibga solish, byudjet mablag’‘laridan foydalanish samaradorligini va davlat xizmatlarini ko‘rsatish sifatini oshirish maqsadida 2013 yil 26 dekabrda “O‘zbekiston Respublikasining Byudjet kodeksini tasdiqlash to‘g‘risida” O‘RQ-360-son Qonuni qabul qilindi, hamda mazkur Qonunga asosan, O‘zbekiston Respublikasida 2014 yil 1 yanvardan boshlab Byudjet kodeksi eksperiment tariqasida, 2014-2015 yillar davomida sinov sharti bilan amalga kiritildi. Ta’kidlash lozimki, O‘zbekiston Respublikasining Byudjet kodeksi qabul qilinishi munosabati bilan, 2014 yil 1 yanvardan boshlab O‘zbekiston Respublikasining “Byudjet tizimi to‘g‘risida”gi va “Davlat byudjetining g‘azna ijrosi to‘g‘risida”gi Qonulari o‘z kuchini yo‘qotgan deb topilgan bo‘lsa, “Mahalliy davlat hokimiyati to‘g‘risida”gi, “Xorijdan mablag’‘ jalb qilish to‘g‘risida”gi va “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi Qonun hujjatlariga tegishli o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritildi.

Men bu mavzu bo‘yicha tuman hokimiyati qoshidagi moliya bo‘limining hududni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishdagi vazifalari va funksiyalarini o‘rgandim. SHuningdek, moliya bo‘limining tarkibiy tuzilmasi bilan tanishib, barcha bo‘limlarning ish faoliyatini o‘rgandim.