Amaliy matematika” fakulteti “amaliy matematika” kafedrasi amaliy matemtika va informatika ta’lim yo`nalishi iii-bosqich talabasi Toshtemirova Komilaning

7.Jadvalni to‘ldiring.

№	Miya qismlari	Reflektorlik funksiyasi
1	Orqa miya	Orqa miyada markaziy nerv sistemasining asosiy va maxsus funksiyasi - refleks hosil bo’ladi.
2	Uzunchoq miya	Nafas olish va yurak ishini boshqarish, hamda ko’zni ochib-yumish, ko’z yoshi, aksa urish, yo’talish, oshqozon-ichakda shira ajralish
3	Miya ko‘prigi	Ko’z soqqasini va yuz muskullarini harakatlantirish
4	O‘rta miya	Qora modda yutish va chaynash, qo’l barmoqlarining nozik harakatlari boshqarish. Qizil yadro esa to'g'ridan to'g'ri muskullar tarangligini boshqarilishi bilan bog’liq.
5	Oraliq miya: Thalamus	Thalamus po’stloq osti sezgi markazi bo’lib, unda sezgi a’zolar orqali qabul qilingan barcha tashqi va ichki ta’sir(ko’rish, eshitish, ta’m bilish, hid bilish, og’riq, issiq, sovuq va boshqalar)larni oldin qabul qilib uzatish
	Gipotalamus	Gipotalamus tana harorati, moddalar almashinuvi, bundan tashqari, och qolish va to’yish, uyqu, hayojonlanish va bedorlikning boshqarilishida ishtirok etadi
6	Miyacha	Odam tanasidagi barcha muskullarning tarangligini va harakatlarini tartibli bajarilishi, muvozanatda bo’lishini ta’minlaydi.

8.Bosh miya qismlarini belgilang.

1 O’ng va chap yarimsharlarni bog’lovchi qadoqli tana 2 Fornix-miyadagi C shakldagi nerv tolalar to’plami(idrok, xotira, hissiyot bilan bog’liq) 3 talamus 4 Yuqori tepalik- o’rta miyaning asosi(axborotni qayta ishlashda asosiy rol) 5 gipotalamus 6 Pastki tepalik-eshitish yo’lining asosiy o’rta miya yadrosi 7 O’rta miya 8 Optik xiazm-miyaning nervlar kesishgan qismi 9 4-qorinchaTo’g’ridan-to’g’ri Orqa miya markaziy kanaliga oqadi 10 Gipofiz bezi 11 Miya ko’prigi 12 miyacha

9.Raqamlarni toping.
1. Orqa miyadan chiquvchi nerv tolalari soni:31 juft
2. Bosh miyadan chiquvchi nerv tolalari soni:12 juft
3. Orqa miya uzunligi:yangi tug’ilgan bolalarda 14-16 sm, 10 yoshga kelib 2 marta uzayadi. Katta odamlarda 45 sm gacha yetadi.
4. Orqa miya segmentlari: 31-33 ta
5. Orqa miya og‘irligi: kattalarda 30-40gr, bolalarda 6-10gr
6. Orqa miyadagi nerv hujayralari soni: 13 mln
7. Bosh miya ogirligi:Tug’ilgan bolalarda 340-400 g.1 yosh- 800 gram,3 yosh -800 gram,7 yosh – 1250 gr,13 yosh-1300 gr,15 yosh- 1350 gr,18 yosh-1380 gr, Voyaga yetgan odam -1400 gram,
8. Bosh miya nerv hujayralari soni: 14-16 mlrd
9. Bosh miya po‘stlog‘i qalinligi: 25-30mm
10. Bosh miya po‘stlog‘i umumiy yuzasi: 1468-1670 sm²
11. Uzunchoq miya og‘irligi: yangi tug’ilgan bolalarda uzunchoq miya ko’prigi bilan birga bor yog’i 8 g ga yaqin massaga ega bo’ladi.
12. Miyacha og‘irligi: 150gr

10.“Nerv sistemasining organlarga ta’siri” jadvalini to‘ldiring.

Organ	Simpatik	parasimpatik
Yurak Me’da va ichak Bronxlar Ko’z Qon tomirlar Ayirish sistemasi Teri	Simpatik nerv sistemasi yurak ishini tezlashtiradi va kuchaytiradi, arteriya qon tomirlarini toraytirib, qon bosimini oshiradi, me’da va ichaklaming harakatini susaytiradi, siydik qopi muskullarini bo’shashtirib, siydik yig’ilishiga sharoit yaratadi, nafas yo’llarini (bronxlami) kengaytirib, nafas olishni yengillashtiradi, ko’z qorachig’ini kengaytirib, ter ajralishini kuchaytiradi.	Parasimpatik nerv sistemasi yurak ishini sekinlashtiradi va kuchsizlantiradi, arteriya qon tomirlarini kengaytirib, qon bosimni pasaytiradi, me’da va ichak harakatini kuchaytiradi, siydik qopi muskulini qisqartirib, siydik ajralishini ta’minlaydi, bronx hamda ko’z qorachig’ini toraytiradi, ter ajralishini kamaytiradi.

11.Bosh miya po‘stloq qavati hujayralarini yozing.
1) I qatlam - molekularli qatlam. Bu qatlamda nerv hujayralari juda kam, ular juda mayda. Bu qatlam, asosan, nerv tolalarining o'rimlaridan hosil bo’ladi.
2) II qatlam - tashqi donador qatlam. Bu qatlam juda mayda, donga o'xshash nerv hujayralaridan va juda mayda piramidalar shaklidagi hujayralardan tashkil topgan.
3) III qatlam — piramidal qatlam. Bu qatlam har ikkala birinchi qatlamlardan ham qalin bo’lib, asosan. o'rta va katta piramidal hujayralardan hosil bo'ladi
4) IV qatlam - gangliozli qatlam. Bu qatlam katta piramidal hujayralardan tashkil topgan bo'lib, po'stloqning harakat oblastidagi piramidal hujayralar eng katta o’lchamga ega bo'ladi.
5) V qatlam - ichki donador qatlam. Bu qatlam ham II qatlam singari turli shakldagi mayda donali hujayralardan tashkil topgan bo'lib po'stloqning turli oblastlarida bu qatlam bo'lmasligi mumkin (masalan, po'stloqning harakat oblastida).
6) VI qatlam -polimorfli qatlam. Buyerdagi hujayralar uchburchak va duk shaklida bo'ladi. Bu qatlam miyaning oq moddasiga tutashgan bo'ladi.
7) Po'stloqning turli qismlarida faqat duksimon neyronlardan iborat bo’lgan VII qatlam ham farqlanadi. Bu qatlam jiddiy darajada hujayralarga taqchil bo'lsa, shunchalik tolalarga boy bo'ladi. Barcha qatlamlardagi nerv hujayralari orasida, ularning faoliyat jarayonlarida doimiy bog’lanishlar bilan birga, vaqtinchalik bog’lanishlar yuzaga keladi .