Amaliy mashg‘ulotlar


- lenis , g‘ ning yoniga qo‘y ilib ( g‘ъ ) talaffuzda portlashni ifodalaydi. ъ



Download 35,93 Kb.
bet6/8
Sana24.06.2022
Hajmi35,93 Kb.
#700863
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
Dialektologiya. 1-amaliy mashg'ulotlar

, - lenis , g‘ ning yoniga qo‘y ilib ( g‘ъ ) talaffuzda portlashni ifodalaydi.
ъ – asper, g ning yoniga qo‘y ilib (gъ ), spirantizatsiyani, ya’ni shu tovushning sirg‘ aluvchi ekanligini ifodalaydi.
/ - akut, belgining o‘ng tomoniga qo‘yilib, ( l/ ), palatalazatsiya ( yumshalishini) ko‘rsatadi.
> belgisi – o‘tish hodisasini bildiradi.
< belgisi – o‘zgarish hodisasini ko‘rsatadi.
// belgisi – tovushlarning almashinishi va ikki faktning parallel qo‘llanishini ko‘rsatadi.
( ) qavs – shart bo‘lmagan , tushib qoladigan elementni ko‘rsatadi.
[ ] o‘rta qavs – umumiy matndan transkripsiya qilingan so‘zlarni ajratib ko‘rsatish uchun ishlatiladi.
~ - turli darajadagi qisqarish va kuchsizlanishlarni ifodalaydigan belgilardan biri sanaladi.

1. Har bir tovush bir beigi bilan ko‘rsatiladi, ya‘ni adabiy tildagi kabi ikki tovushni bir belgi bilan ko‘rsatish amalda qo‘llanmaydi. Masalan,


ya,yu,ya,yo. Bu harflar adabiy tilda qo‘llanadigan harflar bo‘lib, rus-krill yozuvida grafemalar hisoblanadi.
2. Bir belgi doim bir tovushni bildiradi. U adabiy tildagi kabi ¡kki belgi bir tovushni bildirmasligi kerak. Masalan: ng(n,) kabi.
3. Turli diakritik belgilar (qo'shimcha belgilar) ham qo‘llaniiadi. Bunday belgilar asosan ostki va ustki belgilardir, lekin ba’zan o‘rtada ham bo‘ladi. Masalan: :Iam. q, go, o', h va boshqalar.
4. Unlilarning yumshoqligini bildirish uchun ustiga ikki nuqta qo‘yiladi yoki a harfi qo 'yiladi. Masalan: patona, gap va boshqalar.
5. Undoshning yumshoqligini bildirish uchun yuqoridan uning o‘ng tarafiga kichik belgi qo‘yiladi. Masalan: b ’ir, k im va boshqalar.
6. Unlining ustidagi to‘g‘ri chiziq uzunlikni, boliq chiziq esa qisqalikni bildiradi. Agar bu belgilar bo'lmasa, unli, odatdagidek, me’yoriy, o‘rta holatda bo'ladi. Masalan: kbm, fítm, svnt.
7. Tovushlaming qattiqligi ham ko‘rsatiladi. Masalan, bhiqbin, qav:q. qasmaq(ovqatning qozonga yopishgani), qbiz (qiz), go sht va boshqalar.
8. Tovushlaming tushishi ham ifodalanadi. Masalan: b:lah (r), sh ar (h).
9. Urg‘u ham odatdagidek ko'rsatiladi: Masalan: sarO;Ui,rm,z.
Hozirgi alifibo (rus-krill alifibosi asosidagi o‘zbek yozuvi va yangi o‘zbek yozuvi) asosida tuzilgan amaliy yozuvdagi belgilar bu fanda qo‘llanadigan trans-kriptsiya uchun xizmat qiladi. Shu bilan birgalikda o‘zbek shevalariga xos bo‘lgan ba’zi bir nutq tovushlarini aniq ifodalash uchun qo'shimcha belgilar ishlatiladi.
Transkripsiyada (rus-krill yozuvidagi) “yo”lashgan harflar quyidagicha tarzda beriladi: to - vu: a - ya, ye: e - e(ye,ye): é – yD (yo ).

Download 35,93 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish