amaliy mashg‘ulotlar uchun o‘quv materiallari 1-mavzu. Dori va dorivor moddalar texnologiyasi fani Darsning maqsadi

Eruvchanlikni aniqlash usuli. Aniq tortib olingan moddani o‘lchab olingan suyuqlikka solinadi va 10 min. ichida 20±2°C da to‘xtovsiz chaykatiladi. Moddani xovonchada oldindan maydalab olish mumkin. Sekin eriydigan moddalar suv hammomida 30°C gacha isitiladi. Faqat kuzatish uchun ularni ham 20g°C gacha sovutiladi va 1-2 min chaykatiladi (3-jadval).
3-jadval

Belgilangana atamalar	1 g moddani eritish uchun kerak bo‘lgan erituvchi (ml) miqdori
Juda oson eriydigan	1 ml gacha
Oson eriydigan	1 ml dan to 10 ml gacha
Eriydigan	10-30 ml gacha
Ma’lum qismida eriydigan	30-100 ml gacha
Kam eriydigan	100-1000 ml gacha
Juda kam eriydiganamalda erimaydigan	10 000 ml dan ko‘p

Sekin eriydigan moddalar uchun erish sharoiti DF makolalarida ko‘rsatiladi. Moddaning eruvchanligi xaroratga uzviy boglik. Dorivor moddalarning asosiy qismi xarorat ko‘tarilishi bilan eruvchanligi oshadi. Lekin ayrim xolda, aksincha, xarorat ko‘tarilishi eruvchanlikni pasaytiradi (masalan, aktinomitsinlar, kalsiy tuzlari).

Ayrim dori moddalari sekin eriydi, lekin eritish natijasida yukori konsentratsiyali eritmalar olish mumkin. Bunday moddalar erishini tezlashtirish maksadida ularni isitish, eruvchi moddani oldindan maydalab olish va aralashtirish mumkin.
Farmatsiya amaliyotida ishlatiladigan chin eritmalar keng tarkalgan bo‘lib, ularni eritishda ko‘llangan erituvchiga qarab 2 guruxga bo‘linadi:
1. Suvdagi eritmalar.
2. Boshqa erituvchilarda erigan eritmalar.
Ularda erigan modda agregat xolatiga qarab:
1. Qattiq moddalarning eritmalari.
2. Suyuq moddalarning eritmalari.
3. Gazsimon moddalar eritmalari.